310
311
d. Phốc Đầu 幞頭冠
Mũ Phốc Đầu được áp dụng
rộng rãi làm mũ Triều phục cho bá
quan văn võ và một số vị hoàng tử,
hoàng thân, tôn thất triều nguyễn.
Trong đó, mũ Phốc Đầu tròn được
quy định là mũ Triều phục của quan
văn, mũ Phốc Đầu vuông là mũ Triều
phục của quan võ
(ngoại trừ quan bát, cửu
phẩm)
(1)
, đồng thời cũng là mũ Triều
phục của các vị tôn thất được phong
tước thân vương, quận vương, thân
công, quốc công, quận công, huyện
công, hương công, huyện hầu, hương
hầu, các vị hoàng tử, hoàng thân, tôn
thất được phong tước kỳ ngoại hầu,
kỳ nội hầu, đình hầu, trợ quốc khanh,
tá quốc khanh, phụng quốc khanh,
trợ quốc úy, tá quốc úy, phụng quốc
úy, trợ quốc lang, tá quốc lang, phụng
quốc lang
(2)
. ngoài ra, loại mũ Phốc
Đầu được đính hai sừng bạc ở trang
sức bác sơn, gọi là mũ giải Trãi, là
mũ Triều phục của đô ngự sử, phó đô
ngự sử và các chức khoa đạo chưởng
ấn
(3)
.
Quy chế Triều phục Phốc Đầu
của bá quan triều nguyễn được đặt
định lần đầu tiên vào năm 1804 thời
vua gia Long, được chỉnh sửa vào
năm 1845 thời vua Thiệu Trị. Quy chế
năm 1845, về cơ bản tương tự quy chế
1. (Việt) Đại Nam điển lệ toát yếu. Nguyên văn: 文大朝冠自一品至七品均用圓幞頭，武用方幞
2. (Việt) Hội điển - Q.78. Tr.25-31.
3. (Việt) Hội điển - Q.78. Tr.56-57.
c. Kim Quan 金冠
Theo Hội điển, mũ Kim Quan kết hợp với áo bào Tứ linh màu đỏ là
Triều phục của hoàng tử, hoàng thân được phong tước quận công, huyện
công, hương công, huyện hầu và hương hầu.
Tùng Thiện vương Miên Thẩm (1819 - 1870), đội mũ Kim Quan; Quốc cữu triều
Nguyễn làm chủ hôn trong đám cưới của công chúa, đội mũ Kim quan. (BAVH).
QUY ChẾ MŨ KIM QUAn nĂM 1845
(theo Hội điển)
Hoàng tử, hoàng thân được
phong tước quận công,
huyện công
Hoàng tử, hoàng thân được
phong hương công, huyện hầu,
hương hầu
Mũ
Kim
Quan
Sức 2 bác sơn vàng, phía trước và
sau 3 hoa vàng, phía trước 4 giao
long vàng, trên đỉnh 2 hình mây,
1 hậu xí (cánh sau), 1 hổ kỳ (bờm
hổ), 2 hổ nhĩ (tai hổ), 6 vân khí,
đỉnh mũ trổ 1 thùy văn, 4 ngọn
lửa, đều kết chuỗi hạt giả chu
Sức 2 bác sơn vàng, trước và sau 2
hoa vàng, còn lại giống hoàng tử,
thân vương được phong huyện
công
Áo bào
Áo bào Tứ linh màu hoa xích làm bằng đoạn Bát ti ngũ sắc gia kim
Đai
Miếng chính giữa ở phía trước trổ hình kỳ lân khảm vàng, 17 miếng
còn lại bề mặt khảm gương, đều bọc vàng
Thường
Làm bằng sa mát màu hoa xích ngũ sắc gia kim, thêu hình kỳ lân
Mũ Phốc Đầu tròn, mũ Phốc Đầu vuông,
mũ Giải Trãi. (BAVH).
Hiện vật mũ Phốc Đầu vuông của quan
võ Nhất phẩm triều Nguyễn (bộ sưu tập
cá nhân).
Trang sức: 1. Bác sơn (còn gọi là khỏa
kiều); 2. Hoa; 3. Giao long; 4. Ngạch
tường; 5. Khỏa giản (còn gọi là hốt); 6.
Như ý; 7. Nhiễu tuyến.
Trang sức mũ Phốc Đầu. 1. Bác sơn vàng
– khỏa kiều vàng; 2. Cánh chuồn viền bọc
vàng, đầu sức vàng, bề mặt đính giao long
vàng; 3. Giao long vàng; 4. Khỏa giản
vàng – Hốt vàng.
