150
151
PhỤ LỤC 3
PhẦn CHƯƠNG PHỤC TROng AN NAM CHÍ LƯỢC
Bản hán văn An Nam chí lược hiệu bản do Ủy ban Phiên dịch sử
liệu Việt nam thuộc Đại học huế thực hiện, in trong bản dịch An Nam
chí lược xuất bản năm 1961, có một số điểm chưa hợp lý về mặt cú đậu
dẫn đến việc phiên dịch thiếu chính xác. Đặc biệt phần Chương phục
mô tả trang phục của vua quan thời Trần do người dịch không nắm được
các kiến thức về phục trang nên cách hiểu và phiên dịch có nhiều sai sót.
ngoài ra, hiệu bản này dựa vào bốn dị bản lưu hành hiện nay là Lạc bản,
nội bản, Tĩnh bản, Anh bản, song so với bản Văn Uyên các vẫn có đôi
chỗ xuất nhập. nay chúng tôi đối chiếu hiệu bản của Đại học huế với
bản Văn Uyên các, lập ra bản hiệu chính này, đồng thời cú đậu và phiên
dịch lại như sau:
nguyên văn:
國主之冠曰平天冠、卷雲冠、芙蓉冠，服袞衣，金龍帶，領掛白羅
蹙錦
（《校本》作“綿巾”。《文版》作“錦”，無巾字）
嵌金珠方心曲領，手執圭，
凡節禮受臣拜賀。王冠三級，侯冠二級，明字冠一級，名拱宸冠，上綴金
蜂蝶，大小踈密有差。親王著銷金紫服。侯、明字著鳳魚綉服，大僚班而
下袞冕各有級等 文班加金魚。員外郎、郎將戴金銀間道冕，令書舎至校
書郎上制侍禁皆戴銀冕。冕大禮則用之。常禮止幞頭紫服，如恭侯書舎
翁類也。帶或犀或金，各依品等，象牙笏同。職官、借職等幞頭紫服，角
帶，無笏，叉手拜。國主平居戴唐巾，常服貴白。國人著白者為僣制，惟
婦女不禁。其裝飾，王侯及庶民常著團領玄裳，白羅紈絝，鞋尚革。王侯
私謁國主不巾，示其親貴，庶民並不得。侍近內官上品戴揚棠冠
（《文版》
所載同。《校本》作“揚裳”）
，綴金蜂蝶，踈密不同。著服，中品冠服製色稍
減，下品素
（《文版》同。《校本》作“紫”）
揚棠冠紫服，皆叉手拜，無笏。上
品常戴之巾以紫絨間碧為六鬚，綴巾後橫帯，示其貴也，中品紫鬚，下品
皂鬚，環以紫磨金玳瑁為之，異矣。
Dịch nghĩa:
Quốc chủ có mũ Bình Thiên, mũ Quyển Vân, mũ Phù Dung, mặc
áo Cổn, đeo đai Kim Long, cổ khoác phương tâm khúc lĩnh bằng là trắng
thêu bó gấm đính vàng, trân châu, tay cầm ngọc khuê, phàm tết lễ nhận
quần thần lạy mừng. Mũ của tước vương ba bậc, mũ của tước hầu hai
bậc, mũ của tước minh tự một bậc, tên là mũ Củng Thần, phía trên đính
hình ong bướm bằng vàng, to nhỏ dày thưa khác biệt. Thân vương mặc
áo bào tía dát vàng. Tước hầu và tước minh tự mặc áo bào thêu hình
phượng cá. Từ đại liêu ban trở xuống mặc Cổn Miện tùy theo cấp bậc, ban
văn đeo thêm Kim Ngư đại. Viên ngoại lang, lang tướng đội mũ Miện có
các viền vàng bạc đan xen; từ lệnh thư xá tới hiệu thư lang thượng chế thị
cấm đều đội mũ Miện bạc. Mũ Miện dùng trong các dịp đại lễ.
Lễ thường chỉ đội mũ Phốc Đầu, áo bào tía, như cung hầu, thư xá
ông. Đai hoặc bằng sừng tê, hoặc bằng vàng, tùy theo phẩm trật, hốt ngà
cũng như vậy. Các chức quan và tá chức đội mũ Phốc Đầu, áo bào tía, đai
sừng tê, không mang hốt, chắp tay lạy.
Quốc chủ ngày thường đội mũ Đường Cân, thường phục coi màu
trắng là màu sang quý. Người trong nước ai mặc màu trắng tức là tiếm
chế, riêng phụ nữ không cấm. Về phục sức, vương hầu và thứ dân thường
mặc áo cổ tròn, mặc thường màu đen, quần bằng là trắng, chuộng loại
hài bằng da. Vương hầu gặp riêng quốc chủ không đội mũ, tỏ ý thân thiết
quý mến, thứ dân không được như vậy.
Thị cận nội quan, thượng phẩm đội mũ Dương Đường, đính hình
ong bướm bằng vàng, dày thưa khác biệt. Về trang phục, trung phẩm
màu sắc áo mũ giảm xuống một chút, hạ phẩm đội mũ Dương Đường
không trang sức, áo bào tía, đều chắp tay lạy (vua), đều không có hốt.
Loại mũ thượng phẩm đội khi Thường triều dùng vải nhung màu tía pha
biếc làm thành sáu tua, đính vào đai ngang ở sau mũ, tỏ ý cao quý vậy;
trung phẩm dùng tua tía; hạ phẩm dùng tua đen; Cân hoàn làm bằng
vàng thượng phẩm và đồi mồi là khác biệt.
