153
Chương III. TRAng PhỤC ThỜI LÊ
Đặt trong bối cảnh sau khi Chu nguyên Chương đánh đổ chính
quyền Mông Thát, lập nên triều đình Đại Minh với khao khát khôi phục
chính quyền của người hán, lập lại trật tự hoa di thì những động thái
của triều đình Đại Việt đã khiến ông vua Thái Tổ nhà Minh chuyển từ
thái độ tin tưởng sang chán ghét, tạo cớ cho cuộc nam xâm của Minh
Thái Tông. Trong khi Triều Tiên, quốc gia có văn hiến lễ nhạc ngoài
Trung Quốc thường được nhắc đến cùng nước Việt đương thời, đã hoàn
toàn quy thuận, chỉ xưng vương, coi mối quan hệ Minh - Triều vừa là
nghĩa quân thần, vừa là đạo cha con
(1)
, thì riêng vua quan người Việt
vẫn mang tâm thái làm chủ phương nam. Vua Việt vẫn nghiễm nhiên tự
xưng là hoàng đế.
Chu nguyên Chương quan niệm: “Từ xưa đế vương ngự trị thiên hạ,
Trung quốc ở trong để chế ngự di địch, di địch ở ngoài để phụng sự Trung
quốc, chưa nghe nói việc di địch ở Trung quốc để trị thiên hạ bao giờ
(2)
[…] Phàm nơi nhật nguyệt chiếu tới, bất kể xa gần, đều coi như nhau,
1. (Hàn) Sau khi nhà Minh sụp đổ, vương triều Triều Tiên vẫn tiếp tục sử dụng niên hiệu Sùng Trinh (vị
vua cuối cùng của nhà Minh) cho tới tận đầu thế kỷ XIX. Triều Tiên thực lục không ít lần ca ngợi công ơn
như “trời bể” của nhà Minh dành cho Triều Tiên, như “Ơn tái tạo của Thần Tông hoàng đế (chỉ Minh Thần
Tông), từ khi mở cõi đến giờ, chưa từng thấy chép vào điển tịch. Thứ gọi là Nhân, chẳng gì lớn bằng đạo
cha con, Nghĩa chẳng gì lớn bằng đạo vua tôi là vậy. Mà trong đạo vua tôi, chịu ơn vô cùng, chưa từng có
mối quan hệ nào như triều ta với Hoàng Minh vậy.” (Hiếu Tông thực lục. Mục ngày Bính Tuất tháng 10 năm
thứ 8. Nguyên văn: 神宗皇帝再造之恩，自開劈以來，亦未聞於載籍者。所謂仁莫大於父子，義莫大
於君臣是也。而君臣之中，受恩罔極，又未有若本朝之於皇明也)
; “Triều ta đối với Đại Minh, là vua
tôi mà cũng là cha con vậy.” (Hiếu Tông thực lục. Mục ngày Bính Tuất tháng 7 năm thứ 16. Nguyên văn: 本
朝之於大明，君臣而父子也)v.v.
2. (Trung) Minh Thái tổ thực lục - Q.26 - Mục ngày Bính Dần, tháng 10 mùa Đông, Hồng Võ nguyên niên.
Nguyên văn: 自古帝王臨御天下，中國居内以制夷狄，夷狄居外以奉中國,未聞以夷狄居中國治天下
者也
