cáo buộc ông.) Tiếp theo ông nói với người bỏ phiếu tha bổng. Ông cho hay
ông sẽ kể huyền thoại (39e). Dấu hiệu cho thấy kết quả vụ xử không có gì là
tồi tệ, ông kể daimonion không chống đối khi ông nói. Sau đó ông trình bày
hai ý kiến chết là tốt đẹp. Thứ nhất, chết là tốt đẹp vì chết như giấc ngủ.
Thứ nhì, nếu chết dẫn tới cuộc đời kiếp sau, như người ta nói, ông sẽ tiếp
tục cất bước trên đường đời như đã sống trên trần gian, chuyện trò, hỏi han
người bắt gặp, nhất là người nổi tiếng lừng danh. Tạm biệt người bỏ phiếu
vô tội, Socrates ca ngợi họ có niềm tin thần linh luôn luôn phù hộ người
hiền lành, tử tế. Ông không nói ông có niềm tin như thế hay không. Ông nói
bây giờ tốt hơn hết là rũ sạch ưu tư, phiền muộn. Phát biểu hàm ý biện giải
của ông, có lúc hé lộ dường như muốn chọn cái chết, không bị suy tư trừu
tượng về bản chất cái chết chế ngự, ông vừa kể lại, mà thay vào đó không
khí đặc biệt của tình huống đè nặng ông đang đối đầu, trực diện. Có lẽ vì
thế như Xenophon nói trong Biện hộ Socrates (5-9) trước bồi thẩm đoàn
ông tìm cách tránh cảnh tuổi già đè nặng trên vai!
Đọc lướt qua cứ tưởng Biện giải có vẻ như muốn trình bày ý kiến phê bình
đời sống chính trị từ quan điểm triết học. Công dân và chính khách thành
quốc đều dương dương tự đắc, vì ai cũng khẳng định hiểu biết sự việc mà
thực ra tất cả chỉ có ý niệm mơ hồ, chứ không có hiểu biết xác đáng. Nhưng
đi sâu vào lại thấy Socrates và Plato cũng để người đọc nhìn triết học từ
quan điểm thành quốc. Như Plato mô tả phát biểu để biện giải của Socrates
dẫn tới thất bại, song đó là thất bại toan tính. Biện giải của Plato xuất hiện
đã biến thất bại nhất thời thành thành công lâu dài, mạng sống ông già đổi
lấy tiếng thơm muôn thuở. Từ đó và do đó, cá nhân không tài sản, không
quyền bính, không chức tước, Socrates trở thành mô hình biểu thị nét cao
cả và vẻ chính trực của sĩ khí và triết học.
Thưa, [17a] công dân thành quốc Athens, bản nhân không rõ khi nghe trình
bày quý vị đã bị người cáo buộc bản nhân chi phối thế nào. Phần riêng bản
nhân cảm thấy hầu như quên mất mình là ai, vì họ nói năng quá ư lôi cuốn.
Dẫu thế họ nói nghe ra chẳng chữ nào chứa đựng sự thật. Bản nhân đặc biệt
