Hàng ngày, người tự xưng là Nghệ Nhân làm việc bên bàn; còn nàng,
luồn những ngón tay thon nhỏ móng chuốt nhọn vào mái tóc, ngồi đọc đi
đọc lại những trang anh vừa viết xong; khi đã đọc hết, nàng ngồi khâu chính
cái mũ này đây. Có những khi nàng ngồi xổm trên gót chân cạnh các ngăn
dưới thấp hoặc đứng trên ghế với tay lên những ngăn trên cao dùng giẻ lau
sạch hàng trăm gáy sách phủ đầy bụi. Nàng tiên đoán vinh quang, nàng thôi
thúc anh, và rồi chính nàng đã gọi anh là Nghệ Nhân. Nàng ngóng chờ
những lời cuối cùng anh đã hứa về viên quan tổng trấn thứ năm của Giudea,
ngâm nga đọc to những câu nàng thích; nàng nói rằng trong cuốn tiểu thuyết
này là cả cuộc đời của nàng.
Cuốn tiểu thuyết hoàn thành vào tháng Tám, được đưa đi nhờ một cô
đánh máy không ai biết đến đánh thành năm bản. Và cuối cùng đã đến ngày
phải rời bỏ cái chốn trú ẩn bí mật để bước vào cuộc đời.
“Tôi đã bước vào cuộc đời, ôm cuốn tiếu thuyết trong tay, và lúc đó
cuộc đời của tôi chấm dứt”, Nghệ Nhân thì thầm, đầu cúi gục xuống, chiếc
mũ đen buồn đau với chữ cái “N” màu vàng lắc lư qua lại một lúc lâu. Anh
kể tiếp câu chuyện của mình, nhưng giờ đây nó trở nên rời rạc. Chỉ có thể
hiểu được một điều, là với người khách của Ivan đã xảy ra một thảm họa nào
đó.
“Lần đầu tiên tôi rơi vào thế giới văn chương, nhưng bây giờ, khi tất cả
đã kết thúc và cái chết của tôi đã nhãn tiền, tôi nhớ lại ông ta với một nỗi
khủng khiếp!” Nghệ Nhân thì thầm với vẻ trang trọng và giơ một cánh tay
lên. “Vâng, ông ta đã làm cho tôi kinh hoàng đến cực điểm, ôi, thật kinh
hoàng!”
“Ai thế?” Ivan thì thầm gần như không thành tiếng, sợ làm đứt mạch
của người kể chuyện đang cơn kích động.
“Tay biên tập viên ấy mà, tôi nói về tay biên tập viên ấy. Vâng, ông ta
đã đọc tập bản thảo của tôi. Ông ta nhìn tôi như thể má tôi bị mụn nhọt lở
lói, rồi không hiểu sao ngó lảng vào góc phòng và thậm chí còn cười khì khì
với vẻ gượng gạo, vô cớ vò nhàu tập bản thảo và thở ằng ặc. Những câu ông
ta hỏi tôi, theo tôi, thật điên rồ. Không nói gì về thực chất cuốn tiểu thuyết,
