việc giết Giuda, nhưng cả việc này cũng không thể đưa ông ta đến gần hơn
với chân lý của Iesua (không phải vô cớ việc giết Giuda được mô tả như một
hành động đáng kinh tởm). “Mười hai nghìn mùa trăng” lương tâm bệnh
hoạn xâu xé Pilat vì điều ác ông ta đã thực hiện, và việc lương tâm ông ta
thức tỉnh không thể không gợi lòng thông cảm đối với ông ta.
Như biểu tượng của quyền lực chính trị, Pilat cũng dường như khẳng
định lời của Iesua, rằng “quyền lực nào cũng là sự cưỡng bức đối với mọi
người”. Người ta gọi Pilat là “con quái vật điên cuồng”, và ông ta tỏ ra xứng
với cái biệt danh này bằng ngay mệnh lệnh đầu tiên – hành hạ Iesua một
cách vô nghĩa chỉ vì ông đã gọi Pilat là “người nhân từ”. “Tên đao phủ lạnh
lùng và mù quáng” Mark Crưsoboi và kẻ tổ chức sáng suốt các vụ giết người
bí mật về chính trị Afarani là chỗ dựa cần thiết và nguồn quyền lực của
Pilat.
Thế nhưng chính Iesua đã đề nghị quan tổng trấn tàn bạo dạo chơi với
ông ở ngoại ô Ersalaim, mong chia sẻ với ông ta những ý nghĩ nào đó. Thật
ra, lúc đầu quan tổng trấn dường như thậm chí không để ý tới lời đề nghị vô
lí ấy của “kẻ lang thang”, nhưng đề nghị đó đã cắm sâu vào tâm hồn ông ta
đến mức ông ta chỉ còn nghĩ về nó suốt mười hai nghìn mùa trăng.
Trong cuộc đời của chính Bulgakov có lần đã xuất hiện một tình huống
giống thế: ngày 18-4-1930 Stalin đã gọi diện cho ông (đáp lại bức thư
Bulgakov gửi chính phủ), và nói: “Chúng ta cần gặp nhau, cần trò chuyện
với anh”. Cuộc gặp đã không diễn ra, và cũng chẳng còn cuộc tiếp xúc nào
nữa giữa Bulgakov và Stalin. Nhưng ý nghĩ về buổi gặp này đã đeo bám nhà
văn nhiều năm. “Tôi có một nỗi bất hạnh đau đớn, – Bulgakov viết cho
Veresaev vào tháng 7-193. – Ðó là cuộc trò chuyện giữa tôi với Tổng bí thư
đã không diễn ra. Ðó là nỗi khủng khiếp và chiếc quan tài đen”. “Cái motip
chờ đợi cuộc trò chuyện thứ hai “thực sự” này trong tiểu sử, – M. O.
Trudakova viết, – luôn hiện lên trong sáng tác của Bulgakov tất cả những
năm tiếp sau”.
A.Smelianski cũng viết về khả năng “đối thoại với Pilat
mới” đó.
Giả thiết này khó chứng minh và cũng khó bác bỏ. Nhưng nếu
nó là đúng, thì cần đưa vào thời hiện đại thêm một số lời mà Iesua đã kịp nói
