ty đó. Chúng ta thường gán cho một cái gì đó là thành công và siêu việt dù
nó không xứng đáng đến thế, chẳng hạn như khi chúng ta thiên vị các sản
phẩm từ một nhà sản xuất chỉ đơn giản vì danh tiếng của nó. Một ví dụ khác
của hiệu ứng hào quang là: chúng ta tin những vị CEO vốn thành công trong
một ngành nhất định sẽ phát đạt trong bất kỳ ngành nào - và hơn thế nữa họ
còn là những anh hùng trong đời sống riêng tư.
Nhà tâm lý học Edward Lee Thorndike phát hiện ra hiệu ứng hào quang
gần một trăm năm trước. Ông đưa ra kết luận rằng một phẩm chất riêng lẻ
(ví dụ như sắc đẹp, địa vị xã hội, tuổi tác) mang lại ấn tượng tích cực hoặc
tiêu cực lấn át những điều còn lại, và dẫn đến hệ quả chung là sự bất cân
xứng. Nhan sắc là một ví dụ được nghiên cứu nhiều nhất. Hàng tá nghiên
cứu đã chỉ ra rằng chúng ta tự động xem những người ưa nhìn là dễ chịu,
thành thật và thông minh hơn. Những người hấp dẫn còn được hưởng lợi thế
hơn trong công việc - điều này chẳng liên quan gì đến suy nghĩ lệch lạc về
việc (phụ nữ) “thăng tiến bằng cách lên giường” cả. Tác động của nó thậm
chí còn có thể được nhận biết ở trường học, nơi các giáo viên, một cách vô
thức, cho điểm các học sinh ưa nhìn cao hơn.
Ngành quảng cáo tìm thấy đồng minh của nó trong hiệu ứng hào quang:
chỉ cần nhìn vào vô số các ngôi sao mỉm cười với chúng ta từ các quảng cáo
trên ti vi, biển quảng cáo và các tạp chí. Điều gì khiến cho một tay vợt
chuyên nghiệp như Roger Federer trở thành một chuyên gia về máy pha cà
phê vẫn còn gây tranh cãi, nhưng chuyện ấy chẳng hề làm suy giảm thành
công của chiến dịch quảng cáo đó chút nào. Chúng ta đã quá quen nhìn thấy
người nổi tiếng quảng cáo những sản phẩm không mấy liên quan đến nỗi
chúng ta không hề đắn đo nghĩ xem tại sao bản thân lại quan tâm tối sự ủng
hộ của họ. Nhưng đây chính là mặt ẩn của hiệu ứng hào quang: nó tác động
một cách vô thức. Tất cả những gì ta cần thu nhận chỉ là gương mặt thu hút
đó, lối sống trong mơ đó - gắn liền với sản phẩm đó.
Không ngừng gây tác hại, hiệu ứng hào quang còn có thể dẫn đến bất
công nghiêm trọng và thậm chí cả thành kiến khi mà quốc tịch, giới tính,
hoặc chủng tộc trở thành đặc điểm lấn át tất cả. Không cần phải là một
