Cách đây không lâu, sau khi tìm kiếm một khách sạn tại Miami tôi đã rút
ra được một danh sách chỉ còn năm khách sạn ưng ý. Ngay lúc đó, một
khách sạn chợt hiện lên trong đầu tôi, nhưng tôi muốn chắc chắn mình đã
tìm thấy lựa chọn tốt nhất và quyết định tìm kiếm thêm lần nữa. Tôi ngụp
lặn trong hàng tá lời đánh giá của khách hàng và bài viết blog, bấm vào vô
số các bức hình và video. Hai giờ sau đó, tôi có thể chắc chắn về khách sạn
tốt nhất: chính là khách sạn mà tôi đã thích ngay từ đầu. Núi thông tin bổ
sung kia chẳng hề giúp tôi đưa ra lựa chọn tốt hơn. Ngược lại, nếu thời gian
là tiền bạc, thì có lẽ tôi đã đặt chỗ ở khu nghỉ dưỡng Bốn Mùa rồi. Jonathan
Baron ở trường Đại học Pennsylvania từng hỏi các thầy thuốc câu hỏi sau:
một bệnh nhân biểu hiện các triệu chứng chứng tỏ là đã mắc bệnh A đến
80%. Nếu không mắc bệnh A, thì bệnh nhân đó hoặc là mắc bệnh X hoặc Y.
Cả ba căn bệnh đều tệ như nhau, và cách chữa trị nào cũng gây ra những tác
dụng phụ tương đương nhau. Là một bác sĩ, bạn đề xuất cách chữa trị nào?
Theo logic, bạn sẽ chẩn đoán người đó mắc bệnh A và đề xuất trị liệu phù
hợp với bệnh này. Giờ hãy giả sử có một phương pháp chẩn đoán bằng xét
nghiệm báo “dương tính” nếu bệnh X hiện diện và “âm tính” nếu phát hiện
ra bệnh Y. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân thực sự mắc bệnh A, các kết quả của
xét nghiệm sẽ là dương tính trong 50% các trường hợp và 50% còn lại sẽ là
âm tính. Bạn có đề xuất tiến hành xét nghiệm đó hay không? Hầu hết bác sĩ
đều nói có, mặc dù kết quả không hề hợp lý. Giả sử kết quả xét nghiệm là
dương tính, thì khả năng mắc bệnh A vẫn cứ cao hơn rất nhiều so với bệnh
X. Thông tin bổ sung không đóng góp thêm chút giá trị nào cho quyết định
của bác sĩ cả.
Bác sĩ không phải là những học giả duy nhất say mê thông tin thừa. Các
nhà quản lý và nhà đầu tư gần như nghiện chúng. Tần suất các nghiên cứu
được nối tiếp nhau tiến hành là bao nhiêu, dù cho những dữ kiện thực tế
quan trọng đã có sẵn? Thông tin bổ sung không chỉ làm lãng phí thời gian và
tiền bạc, mà còn khiến bạn rơi vào thế bất lợi. Hãy xem xét câu hỏi sau:
thành phố nào có nhiều cư dân hơn, San Diego hay San Antonio? Gerd
Gigerenzer từ Viện Max Planck tại Đức đã đặt câu hỏi này cho sinh viên các
trường Đại học Chicago và Đại học Munich. Sáu mươi hai phần trăm sinh
