tiền tiết kiệm của mình dưới dạng cổ phiếu và trái phiếu - thì ông ta chỉ đơn
giản chọn cách phân phối 50-50: một nửa dưới dạng cổ phiếu, một nửa dưới
dạng trái phiếu. Người đàn ông đoạt giải Nobel này không thể áp dụng chính
quy trình đầy tài trí của mình vào cuộc sống của bản thân. Một trường hợp
rành rành của lệ thuộc chuyên môn: ông không thể áp dụng kiến thức học
thuật vào địa hạt cá nhân.
Một người bạn của tôi là gã ưa mạo hiểm hết chỗ nói, chuyên tay không
leo trèo các vách núi hiểm và lao xuống từ đỉnh núi trong bộ đồ bay cánh
dơi (wingsuit). Tuần trước anh ta giảng giải với tôi vì sao khởi nghiệp lại là
điều nguy hiểm: không bao giờ có thể loại trừ khả năng phá sản. “Cá nhân
tôi thà phá sản còn hơn là chết,” tôi bèn đáp lại. Nhưng anh ta chẳng thèm
hiểu logic, của tôi.
Là một tác giả viết sách, tôi nhận ra việc chuyển các kỹ năng sang một
lĩnh vực mới là điều khó đến thế nào. Với tôi, việc xây dựng cốt truyện cho
các tiểu thuyết và sáng tạo nhân vật là điều dễ như bỡn. Một trang giấy trắng
trống trơn không làm tôi nao núng. Nhưng một căn hộ trống trơn lại là
chuyện khác. Trong lĩnh vực trang trí nội thất, tôi có thể cho tay vào túi
đứng trong phòng suốt mấy tiếng đồng hồ mà không nghĩ ra được một ý
tưởng nào.
Kinh doanh cũng có vô vàn những trường hợp lệ thuộc chuyên môn. Một
công ty phần mềm tuyển dụng được một người bán hàng tiêu dùng giỏi. Vị
trí mới làm thui chột những tài năng của anh ta; chuyển các kỹ năng bán sản
phẩm sang bán dịch vụ là rất khó. Tương tự, một người thuyết trình xuất sắc
trong một nhóm nhỏ rất có thể sẽ thất bại khi số người nghe lên đến một
trăm người. Hoặc một nhà quảng bá sản phẩm đầy tài năng có thể được
thăng chức lên vị trí giám đốc điều hành và bỗng nhiên nhận ra mình thiếu
hẳn tính sáng tạo chiến thuật.
Với ví dụ về Markowitz, chúng ta thấy rằng rất khó để điều chuyển kiến
thức từ địa hạt chuyên môn sang địa hạt cá nhân. Tôi biết nhiều vị giám đốc
điều hành vốn là các nhà lãnh đạo đầy thu hút ở văn phòng nhưng lúc ở nhà
lại vô cùng tẻ nhạt Tương tự, không dễ để tìm thấy một nghề nào nhiều kẻ
