gia tự tin về kỳ bầu cử, thì đó không chỉ là niềm lạc quan mù quáng: họ
không thể không đánh giá cao mức độ được tín nhiệm của mình.
Các nghệ sĩ thậm chí còn tệ hơn. Trong 99% các dự án âm nhạc mới, họ
đều trông đợi mình sẽ đạt được thành công chưa từng có. Đây là một ví dụ
của cá nhân tôi: tôi đã hoàn toàn tin tưởng rằng tiểu thuyết Massimo Marini
của mình sẽ thành công vang dội. Tôi cứ nghĩ chí ít nó cũng phải thành công
như các cuốn sách trước đây của mình, mà những cuốn trước được đón nhận
rất tốt. Thế nhưng công chúng lại có quan điểm khác và thực tế chứng minh
là tôi sai: lại là hiệu ứng nhất trí giả.
Đương nhiên, giới kinh doanh cũng dễ mắc phải những kết luận sai lầm y
như vậy. Chỉ vì Phòng Nghiên cứu và Phát triển hết sức ưng ý với sự hấp
dẫn của sản phẩm mà họ làm ra không có nghĩa là người tiêu dùng cũng sẽ
nghĩ tương tự. Các công ty công nghệ đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng
này. Các nhà sáng chế rất mực thích thú với những đặc điểm tinh vi ở sản
phẩm họ làm ra và lầm tưởng rằng chứng cũng sẽ khiến khách hàng thích
mê.
Hiệu ứng nhất trí giả còn thú vị vì một lý do khác nữa. Nếu mọi người
không có cùng ý kiến với chúng ta, chúng ta bèn xếp họ vào nhóm “bất
thường”. Thí nghiệm của Ross cũng củng cố điều này: các sinh viên đeo tấm
bảng quảng cáo xem những người từ chối là kênh kiệu và thiếu hài hước,
trong khi nhóm kia cho rằng những kẻ đeo bảng vừa ngốc nghếch, vừa thích
gây chú ý.
Có lẽ bạn vẫn còn nhớ ảo tưởng bằng chứng xã hội, ý niệm cho rằng một
ý tưởng càng hay thì càng nhiều người tin vào nó. Vậy hiệu ứng nhất trí giả
có giống với ảo tưởng đó hay không? Không hề. Bằng chứng xã hội là một
chiến lược sinh tồn mang tính tiến hóa. Trong hàng trăm ngàn năm qua, việc
theo số đông thường giúp chúng ta sống sót nhiều hơn là đứng độc lập một
mình. Với hiệu ứng nhất trí giả thì chúng ta không bị tác động bởi những
người ngoài cuộc. Dù thế, hiệu ứng này vẫn có một chức năng xã hội riêng,
nên tiến hóa đã không loại trừ nó. Bộ não của chúng ta không được cấu
thành để nhận ra chân lý; mà, mục tiêu của nó là làm sao để lại có càng
