11
VÌ SAO CHÚNG TA THÀ CÓ MỘT BẢN ĐỒ SAI CÒN HƠN
KHÔNG CÓ GÌ CẢ
Thành kiến về thứ sẵn có
“H
út thuốc không thể nào nguy hại như người ta nói: ông tôi hút tới ba
bao thuốc một ngày, nhưng vẫn sống đến hơn một trăm tuổi đấy thôi.” Hoặc
“Manhattan thực sự an toàn. Tôi biết một anh chàng sống ngay giữa khu
Village và không bao giờ khóa cửa. Thậm chí anh ta không khóa cửa ngay
cả khi đi nghỉ mát, nhưng căn hộ của anh ta chưa bao giờ bị trộm đột nhập.”
Chúng ta đưa ra những nhận định như thế để cố gắng chứng tỏ một điều gì
đó, nhưng thực ra chúng ta chẳng chứng minh được điều gì. Khi chúng ta
nói chuyện như vậy, chúng ta bị rơi vào thành kiến về thứ sẵn có.
Còn nữa, số từ tiếng Anh bắt đầu bằng chữ k nhiều hơn hay ít hơn số từ
tiếng Anh có chữ cái thứ ba là k? Câu trả lời là số từ tiếng Anh có chữ cái
thứ ba là k nhiều gấp đôi số từ bắt đầu bằng chữ k. Thế nhưng tại sao hầu hết
mọi người đều tin vào điều ngược lại? Bởi vì chúng ta có thể nghĩ ra những
từ bắt đầu bằng chữ k nhanh hơn. Trong trí nhớ của chúng ta, chúng dồi dào
hơn nhiều.
Thành kiến về thứ sẵn có quy định rằng: chúng ta vẽ nên một bức tranh về
thế giới qua việc sử dụng các ví dụ gần như ngay lập tức hiện lên trong tâm
trí. Hiển nhiên, điều đó không hợp lẽ chút nào, bởi vì trên thực tế, mọi thứ
không xuất hiện thường xuyên hơn chỉ vì chúng ta dễ nghĩ đến chúng hơn.
Do thành kiến về thứ sẵn có, nên chúng ta bước đi trên đường đời với một
tấm bản đồ thiếu chính xác và đầy rủi ro lệch lạc ở trong đầu. Vì thế, chúng
ta thường hay phóng đại rủi ro của việc trở thành nạn nhân của một vụ rơi
