công cụ trong tay vô thức, và chính vô thức này
sẽ làm ra những điều diệu kì của sự sáng tạo”.
Người nghệ sĩ lớn, tay cầm bút vẽ, đã đắc đạo tâm hồn đến mức cầm bút mà
như không cầm, sẽ chuyển cho nét bút hồn cốt tinh thần sáng tạo của anh ta.
Đối với hầu hết mọi người, thuyết tương đối hẹp năm 1905 của Einstein vẫn
còn không thể hiểu nổi. Tuy nhiên, hình ảnh của các ý niệm này đã tràn ngập
tâm thức giác ngộ chung của chúng ta, đến mức làm cho toàn bộ nền văn hóa
phương Tây của chúng ta được chuẩn bị để tiếp nhận chúng. Liên tục, các nghệ
sĩ của chúng ta đã cung cấp những bản đồ địa hình để giúp chúng ta nhận ra
được các đặc trưng của cái cảnh quan siêu thực, được gọi là thực tại của thuyết
tương đối. Vào năm 1966, tác phẩm nghệ thuật đơn lẻ duy nhất nhưng chứa
đựng toàn bộ các nét đặc trưng của thuyết tương đối hẹp đã được Lucas
Samaras dựng nên, mang tên Phòng gương. Một chiếc bàn và một chiếc ghế
được đặt trong một căn phòng chỉ có độc một cửa ra vào. Tất cả bề mặt của
mọi vật đều được che phù bằng những tấm gương; toàn bộ tường, trần và sàn
của căn phòng cũng vậy. Người xem, giống như người quan sát bất động trong
nghệ thuật phối cảnh, phải đứng nguyên ở một chỗ (lối mở duy nhất vào căn
phòng) để nhìn vào trong. Thay cho một bức tranh ảo ảnh ba chiều về không
gian sâu, các vật thể rõ ràng và một bố cục có tổ chức, người xem lại đối mặt
với một cảnh ánh sáng phản quang tung tóe như trong kính vạn hoa. Ánh sáng
bật từ bề mặt này sang bề mặt khác đã tạo ra một sự thể hiện toàn bộ, lập thể,
đồng thời về không gian, cho đến khi nó trở nên ở đây tất cả. Đỉnh, đáy, trước,
sau, cạnh, bên - toàn bộ đều hiển hiện trong những mảnh gương phủ bạc. Hơn
thế nữa, bởi vì được niêm phong kín mít với thế giới bên ngoài, căn phòng sẽ
vĩnh viễn không thay đổi. Thời gian đứng dừng lại mãi mãi. Ngay cả khi người
xem có thể đến rồi đi, khi anh ta quay lại, căn phòng vẫn y nguyên như thế và
vĩnh viễn sẽ không bị xâm phạm. Khoảnh khắc bây giờ ở trong căn phòng đã
nở ra vô tận cho đến khi nó trở thành bây giờ vĩnh viễn. Tuy nhiên, đặc tính
kinh ngạc nhất của Phòng gương là ánh sáng - nó tràn ngập, vô hướng, vượt
lên trên không gian và thời gian, gắn kết chúng lại thành một thể thống nhất
tạo thành chiều thứ tư. Như Zola đã nói, nghệ thuật là tự nhiên được nhìn qua
một tâm trạng; và tự nhiên của không gian, thời gian, ánh sáng đã được phát lộ
