“Một khung vải vuông (trung tính, vô hình thù),
rộng mét rưỡi, cao mét rưỡi, cao như chiều cao
một con người, rộng bằng chiều rộng hai tay
người dang ngang (không lớn, không nhỏ, không
kích cỡ), bị chia cắt ra làm ba (không bố cục),
một hình thức nằm ngang phủ định một hình
thức thẳng đứng (không hình dạng, không đỉnh,
không đáy, vô phương hướng), ba (hơn hoặc
kém) màu tối (không ánh sáng) không tương
phản (không màu sắc), nét bút vẽ ấn mạnh để
xóa nhòe đường bút vẽ, một bề mặt màu bôi quệt
tự do, mờ xỉn, phẳng lì (không bóng, không nổi
gân, không theo đường thẳng, không có viền rõ,
không có viền nhòa), không phản ánh môi trường
chung quanh nó - một bức họa thuần túy, trừu
tượng, phi khách quan, phi thời gian, phi quan
hệ, bất biến, bất quan tâm - một vật thể tự ý thức
(không phải vô ý thức), lí tưởng, siêu việt, không
biết gì khác ngoài nghệ thuật (tuyệt đối không
phản nghệ thuật)”.
Các bức tranh của Reinhardt đã phủ nhận bức họa nổi tiếng của Leonardo
tôn vinh ý tưởng con người là thước đo của tất cả (Hình 4,4). Kích thước các
cạnh hình vuông và đường kính của vòng tròn trong bức họa của Leonardo đều
dài đúng một mét rưỡi như nhau. Reinhardt đã miêu tả quá trình tiến đến các
bức họa hình vuông đen của mình là một quá trình tìm kiếm một hình ảnh
tương tự như hình tượng về Phật, mà ông đã có lần gọi là “vô sinh khí, vô thời
gian, vô phong cách, bất sinh, bất tử, bất tận”.
Phê bình nền nghệ thuật của thời đại mình, nhà văn người Anh đầu thế kỉ hai
mươi là G.K. Chesterton đã than thở: “Thoạt đầu tiên, có nghệ thuật vì Chúa,
rồi đến thời kì Phục hưng, có nghệ thuật vì con người. Bắt đầu từ chủ nghĩa Ấn
tượng, nghệ thuật vì nghệ thuật. Giờ đây, thật không may, vì Chúa, chúng ta lại
không có nghệ thuật gì nữa cả!”. Người ta chỉ có thể phỏng đoán được phản
ứng của Chesterton, nếu như ông còn sống đủ lâu để có thể tham dự một buổi
