không hiểu nổi. nhưng tôi đã đọc cả trăm bài của các bạn viết và
đăng trên các nhật báo hoặc các tờ Giáo khoa, mà thực chưa thấy
một băn khoăn, một nguyện vọng nào đặc biệt, chỉ toàn là những
nguyện vọng, băn khoăn của chúng tôi hồi còn đi học hoặc của toàn
thể quốc dân bây giờ.
Xin các bạn đừng vội hiểu lầm tôi. Trong cuốn Kim chỉ-nam của
học-sinh tôi đã khuyên các bạn viết nhiều, rất nhiều, viết thư, viết
nhật ký để luyện cây bút và ghi những tư tưởng, tình cảm của mình.
Vậy tôi không chống hẳn với quan niệm của các bạn; nhưng tôi nghĩ
chỉ khi nào các bạn tin chắc rằng mình có tài như Victor Hugo, hoặc
ít nhất cũng như Nhất Linh, Xuân Diệu – ba nhà đó đều đăng thơ
văn từ hồi 16-17 tuổi – lại có những thắc mắc, băn khoăn nói với giáo
sư, phụ huynh không được, và viết thì viết, bổn phận nhà trường
vẫn làm tròn, bài vẫn học đủ; chỉ khi nào có tất cả những điều kiện
ấy, các bạn mới nên viết để đăng báo.
Tài không đợi tuổi mà hiểu biết cần kinh nghiệm. Văn thơ viết hồi
mười lăm, mười sáu tuổi, giọng có thể nồng nàn, lời có thể tươi đẹp;
nhưng về tư-tưởng thì khó mà đặc-sắc được. Tôi có cái tật xem văn
thì xét cả lời lẫn ý và tôi tưởng Xuân-Diệu, Nhât-Linh về già có đọc
lại thơ hồi nhỏ của mình, cũng cho là tuổi ấy quá ngông-nghênh.
Vả lại, sớm thành danh thường có hại. Người ta dễ tự-đắc, không
chịu học-hỏi thêm, trau-giồi thêm tài nghệ, đức hạnh. Cũng vì lẽ đó,
con trai một anh bạn tôi, mới mười sáu tuổi làm thơ ngụ-ngôn đã
khá, nhưng không được anh bạn tôi cho phép gieo vần nữa và bắt
phải cần cù học thêm.
Hai anh em Goncourt trong tập Nhật-ký, khuyên các bạn trẻ nên
tập viết từ khi ở ban Trung-học tài ra cho tới lúc hai mươi lăm hoặc ba
chục tuổi. Bạn nên nhớ hai ông sáng-lập hàn-lâm-viện Goncout để
khuyến-khích những tài-ba chớm nở và đặc-sắc mà còn nói như vậy
thì lời đó thật cũng đáng cho ta suy-nghĩ.
*
