Đặc điểm cụ thể của những linh hồn “siêu nhân” hiếm hoi đã phá vỡ
vòng tròn suy đồi của đời sống xã hội nguyên thủy và nối lại công việc
sáng tạo có thể được miêu tả như là cá tính. Chính thông qua quá trình phát
triển hướng nội của cá tính, mà các cá thể con người mới có thể thực hiện
những hoạt động sáng tạo, trong môi trường hoạt động hướng ngoại, đem
lại sự tiến bộ của các xã hội loài người. Đối với Bergson, chính những nhân
vật thần bí là những siêu nhân sáng tạo nên điều kỳ diệu, và ông đi tìm bản
chất của hoạt động sáng tạo. Chúng ta hãy thưởng thức những lời của chính
ông:
“Linh hồn của vĩ nhân bí ẩn không dừng lại tại một trạng
thái [bí ẩn] tuyệt đối mặc dù đó là đích đến của hành trình. Trạng
thái tuyệt đối vì thế có thể được gọi là trạng thái nghỉ ngơi, nhưng
đây là trạng thái nghỉ ngơi của một đầu máy xe lửa đang đậu ở ga
dưới áp lực của nồi hơi, và sự vận động của nó vẫn tiếp tục như
một người giậm chân tại chỗ trong khi chờ đợi thời điểm đột phá
mới. … Vĩ nhân bí ẩn cảm nhận chân lý chảy vào mình như một
lực lượng đang hoạt động. … Khát vọng của họ là hoàn tất sáng
tạo của loài người, với sự giúp đỡ của Thượng Đế. … Chiều
hướng của bí ẩn là chiều hướng của năng lượng sống trong đời
sống. Nó chính là bản thân năng lượng sống, giao tiếp với những
con người được hưởng đặc quyền mang khát vọng áp đặt ảnh
hưởng của nó lên toàn bộ nhân loại và – một mâu thuẫn mà họ có
thể nhận thức – chuyển hóa nòi giống, về cơ bản là thành phẩm
sáng tạo, thành lực lượng sáng tạo; để tạo ra sự vận động từ một
trạng thái tạm dừng”.
Mâu thuẫn này là một vấn đề nan giải của mối quan hệ xã hội năng
động hình thành giữa hai con người trên nền tảng những cá nhân bí ẩn được
truyền cảm hứng. Cá nhân sáng tạo bị thúc đẩy biến những con người bạn
của ông ta thành những nhân tố sáng tạo bằng cách tái tạo họ theo hình ảnh
của ông ta. Đột biến sáng tạo diễn ra trong thế giới cá nhân của nhân vật
thần bí, đòi hỏi một thay đổi thích ứng trong thế giới chung trước khi nó có
