bản của sự sụp đổ; kết luận chẳng làm cho chúng ta ngạc nhiên khi xem
điều ngược lại của kết luận này, vì tiến tới quyền tự quyết chính là tiêu
chuẩn của sự lớn mạnh. Giờ đây, chúng ta phải khảo sát một số ví dụ thể
hiện sự mất quyền tự quyết thông qua mất hài hòa.
(2) BÌNH CŨ RƯỢU MỚI
Hòa giải, cách mạng và tội ác
Nguồn gốc của sự mất hài hòa giữa các thể chế tạo nên xã hội là sự ra
đời của lực lượng xã hội mới – khác biệt về khuynh hướng, tình cảm, hay ý
tưởng – những gì mà các thể chế hiện có ban đầu không lập được để thi
hành. Lời giáo huấn nổi tiếng được cho là của Đức chúa Giê-su nói lên sự
tai hại của việc đặt cái cũ và cái mới cạnh nhau một cách phi lý:
“Không ai đem mảnh vải mới dặm vá lên quần áo cũ, vì làm
thế chỉ khiến bộ quần áo xấu thêm. Cũng không ai đổ rượu mới
vào bình cũ – bình bể, rượu đổ ra ngoài, và bình cũng đi tong;
người ta đổ rượu mới vào bình mới, và cả hai đều được an toàn”.
Cơ cấu tổ chức gia đình có thể áp dụng lời giáo huấn trên; tuy nhiên,
trong cơ cấu tổ chức của cuộc sống xã hội, khả năng thu xếp công việc theo
ý muốn bị thu hẹp do xã hội không phải là tài sản của một người sở hữu,
mà là điểm chung của nhiều lĩnh vực hoạt động của nhiều người; và vì lẽ
đó, lời giáo huấn, vốn có ý ám chỉ cơ cấu tổ chức gia đình và trí khôn
ngoan trong cuộc sống tinh thần, là lời khuyên về tính hoàn mỹ trong công
việc xã hội.
Không còn nghi ngờ gì nữa, sự ra đời của động lực mới phải đi kèm
với sự tái thiết toàn bộ thể chế hiện có, và trong một xã hội phát triển thật
sự, những gì lỗi thời rõ ràng sẽ không ngừng tự điều chỉnh. Tuy nhiên, sức ì
luôn cố giữ lại phần lớn cấu trúc xã hội trước đây, dẫu chúng ngày càng
không hợp với các lực lượng xã hội mới. Trong tình huống này, lực lượng
mới hay đi theo hai chiều đối lập nhau hoàn toàn cùng một lúc. Một mặt,
chúng thực hiện công việc sáng tạo thông qua thể chế mới đã thiết lập cho
