chính mình hoặc thể chế cũ đã biến cải cho phù hợp với mục đích; và khi
đổ vào những dòng kênh hòa hợp này, chúng thúc đẩy sự thịnh vượng của
xã hội. Đồng thời, chúng còn thâm nhập bừa bãi vào bất cứ thể chế nào vô
tình nằm trên đường đi của chúng – tựa như đầu máy hơi nước mới buộc
phải ập vào xưởng nơi đầu máy cũ nào đó vô tình được lắp ráp.
Trong trường hợp như thế, một trong hai thảm họa có khuynh hướng
xảy ra. Áp suất của đầu máy hơi nước mới thổi tung đầu máy cũ thành từng
mảnh, còn không thì đầu máy cũ cố sức vận hành theo lối mới có tính hủy
diệt và đáng sợ.
Chuyển sang cuộc sống xã hội, việc nổ đầu máy cũ vì không chịu nổi
áp suất mới – hoặc nổ cái bình cũ vì không chịu nổi sự lên men của rượu
mới – đó là cuộc cách mạng để vượt qua thể chế lỗi thời. Mặt khác, cho dù
chiếc đầu máy cũ chịu nổi hiệu suất mới, nhưng còn có những tội ác xã hội
mà tính lỗi thời của thể chế “ngoan cố đến cùng” đôi khi sinh ra.
Có thể định nghĩa như sau: Cuộc cách mạng là hành động mô phỏng
chậm trễ, và mang tính bạo lực. Thành phần mô phỏng đóng vai trò cốt lõi;
mỗi cuộc cách mạng đều dính dáng đến chuyện đã xảy ra ở chỗ khác. Điều
đó là hiển nhiên, vì khi nghiên cứu cuộc cách mạng trong bối cảnh lịch sử,
ta sẽ thấy cách mạng chẳng bao giờ tự bùng nổ nếu nó chưa được khơi dậy
bởi sự xoay chuyển trước đó của các lực lượng bên ngoài. Đơn cử, cuộc
cách mạng Pháp vào năm 1789 là sự mô phỏng một phần từ những biến cố
vừa xảy ra ở Mỹ và một phần từ sự độc lập nước Anh cách đây 1 thế kỷ
được hai thế hệ triết gia từ thời Montesquieu trở đi quảng bá và ca ngợi ở
Pháp.
Sự chậm trễ cũng đóng vai trò thiết yếu trong cuộc cách mạng và lý
giải bạo lực là đặc trưng nổi bật nhất. Cuộc cách mạng mang tính bạo lực vì
chúng là chiến thắng muộn màng của lực lượng xã hội mới trước thể chế cũ
vốn rất ngoan cố. Trở lực càng dai dẳng, áp lực của lực lượng có lối ra bị
ngăn trở càng mạnh; và áp lực càng cao, sự bùng nổ càng mãnh liệt.
Có thể định nghĩa những tội ác xã hội là hậu quả mà xã hội phải gánh
chịu khi hành động mô phỏng (lẽ ra phải thay sự mô phỏng bằng sự hòa
