của vùng đất mới hoàn toàn không được tác nhân kích thích sự thử thách
khai phá vùng đất mới xét tới. Có những lý do tích cực lẫn tiêu cực giải
thích tại sao vùng đất mới có xu hướng thành công, cụ thể là vì nó không bị
đè nặng bởi truyền thống hay ký ức – những thứ giờ đây chẳng còn ích lợi
nữa.
Chúng ta còn thấy lý do cho hiện tượng khác trong xã hội – xu hướng
thiểu số sáng tạo thoái hóa thành thiểu số thống trị – mà chúng ta đã chọn
ra trong bài nghiên cứu này là dấu hiệu nổi bật của tan rã và sụp đổ của xã
hội. Tuy thiểu số sáng tạo không phải là tác nhân làm cho sự thay đổi có
ảnh hưởng xấu, nhưng vì họ kiên quyết dẫn dắt đa số không sáng tạo theo
hướng đó nên tài sáng tạo khi được phát huy lần đầu đã đối phó thành công
với thách thức, lại tiếp tục trở thành thách thức mới khủng khiếp cho những
người theo sau.
(4) TÀI MÔ PHỎNG SÁNG TẠO: TÔN SÙNG THỂ CHẾ YỂU
MỆNH
Chính quyền thành phố Hy lạp
Khi khảo sát vai trò của sự tôn sùng thể chế trong quá trình tan rã và
sụp đổ của xã hội Hy Lạp – nền văn minh đã có những thành công chói lọi
trong một giới hạn nhất định, song đồng thời cũng yểu mệnh như bao sáng
tạo của con người – chúng ta phải phân biệt hai tình huống khác nhau,
trong đó thần tượng là vật cản trên con đường tiến tới giải pháp cho vấn đề
xã hội.
Vấn đề đầu đã trình bày và mổ xẻ nên giờ đây có thể cho qua. Như
một hệ quả tất yếu, cuộc cách mạng kinh tế thời Solon đòi hỏi loại hình liên
bang cho thế giới Hy Lạp. Người Athens đã thất bại trong nỗ lực đạt được
điều này, và kết quả như chúng ta đã chẩn đoán là sự sụp đổ của xã hội Hy
Lạp. Nguyên nhân thất bại rõ ràng là sự bất lực của một cá thể không thể
vượt qua quyền độc lập của phần còn lại trong tổng thể. Tuy người Athens
không giải quyết được vấn đề cốt lõi này, song họ vẫn bám sát vấn đề thứ
yếu do mưu cầu riêng của thiểu số thống trị Hy Lạp, khi lịch sử Hy Lạp
