sông Nile, liệu có lý do nào để tin rằng họ không đủ khả năng phản ứng lại
bằng một hoạt động năng động tương tự?
Chúng ta không cần thiết phải đòi hỏi rằng, thách thức dành cho người
Shilluk và Dinka này phải cùng loại với những gì đã xảy đến cho tổ tiên
của nền văn minh Ai Cập cổ. Ta thử hình dung một thách thức không đến
từ môi trường tự nhiên mà từ môi trường con người, không phải từ sự thay
đổi khí hậu mà từ sự xâm nhập của một nền văn minh bên ngoài. Chẳng
phải là thách thức này đã từng xuất hiện thực sự trước mắt chúng ta với cư
dân nguyên thủy ở vùng châu Phi nhiệt đới do tác động của nền văn minh
Tây phương chúng ta - một tác động đóng vai trò ác quỷ trong thần thoại
đối với mọi nền văn minh hiện tồn khác cũng như mọi xã hội nguyên thủy
hiện tồn trên trái đất hay sao? Thách thức này vẫn còn quá mới mẻ nên
chúng ta chưa thể dự đoán được phản ứng sau cùng của mỗi xã hội bị thách
thức. Chúng ta chỉ có thể nói rằng, thất bại của tổ tiên trong việc phản ứng
lại một thách thức không thể suy ra rằng thế hệ sau sẽ thất bại khi đối mặt
với một thách thức khác vào thời của họ.
Sự hình thành nền văn minh Sumer
Có thể giải quyết nội dung này bằng một vài từ ngắn gọn, vì ở đây
chúng ta có một thách thức tương đồng với thách thức đã xảy đến cho các
tổ tiên của nền văn minh Ai Cập cổ và một phản ứng cùng loại. Sự sa mạc
hóa của thảo nguyên Á-Phi cũng tạo ra áp lực tương tự lên tổ tiên của nền
văn minh Sumer khi họ phải bám chặt lấy vùng rừng đầm lầy của thung
lũng hạ lưu các sông Tigris và Euphrates và biến đổi nó thành lãnh thổ
Shinar. Các khía cạnh vật chất của hai sự hình thành này là gần như đồng
nhất. Những đặc điểm tâm lý của kết quả hai nền văn minh như tôn giáo,
nghệ thuật, và thậm chí là đời sống xã hội của họ, thể hiện tính tương đồng
ít hơn nhiều - một dấu hiệu nữa cho thấy rằng, trong lĩnh vực nghiên cứu
của chúng ta, các nguyên nhân tương đồng không thể được coi là một tiền
đề chắc chắn để sản sinh ra những hiệu ứng tương đồng.
Thử thách mà tổ tiên của nền văn mình Sumer đã vượt qua được khắc
ghi trong truyền thuyết của người Sumer. Đó là chuyện hạ sát con rồng
