tôn giáo do các thánh Tông đồ thành lập vào thời điểm tinh thần họ suy sụp
nhất.
(4) NHÂN TỐ KÍCH THÍCH CỦA ÁP LỰC
Giờ đây chúng ta sẽ phân tích những trường hợp, trong đó sự tác động
được thể hiện dưới một hình thức khác: một áp lực liên tục từ bên ngoài.
Theo ngành địa lý - chính trị thì những người, chính quyền hoặc thành phố
nào bị ảnh hưởng trước áp lực như vậy trong hầu hết trường hợp đều ở
vùng “biên thùy” hoặc “lãnh thổ biên giới”. Phương pháp tốt nhất theo kinh
nghiệm để nghiên cứu dạng áp lực này là nghiên cứu vai trò của vùng biên
thùy bị ảnh hưởng, trong lịch sử những cộng đồng của chúng và so sánh
với vai trò của những vùng lãnh thổ được che chắn kỹ hơn nằm sâu bên
trong nội địa.
Thế giới Ai Cập cổ
Không dưới ba lần trong các dịp quan trọng của lịch sử văn minh Ai
Cập cổ, các thế lực của miền nam vùng thượng Ai Cập điều khiển diễn tiến
các sự kiện. Còn nhớ nền móng của vương quốc Anh
CN - nền móng của chính quyền trung ương khoảng 2070 trước CN và sự
phục hồi của nó vào khoảng 1580 trước CN - tất cả đều xảy ra từ một vùng
lãnh thổ nhỏ hẹp và bị hạn chế. Tương tự như vậy, luống đất từ đó đã mọc
lên các đế chế Ai Cập cổ trong thực tế là vùng biên thùy phía nam của thế
giới Ai Cập vốn chịu ảnh hưởng của áp lực từ các bộ lạc vùng Nubia. Tuy
nhiên, nếu theo dõi đường dây lịch sử sau này của Ai Cập cổ ta sẽ thấy,
trong vòng 16 thế kỷ thoái trào kể từ sự suy tàn của đế chế mới cho tới sự
diệt vong hoàn toàn của xã hội Ai Cập cổ vào khoảng thế kỷ thứ năm sau
CN, quyền lực chính trị đã quay trở lại vùng tam giác sông Nile, chính là
khu vực biên thùy tiếp giáp với cả Bắc Phi lẫn Tây Nam Á, giống hệt như
thời điểm 2000 năm trước đó. Như vậy, lịch sử chính trị của thế giới Ai
Cập cổ, từ đầu tới cuối, có thể xem như một sự giằng co giữa hai cực của
quyền lực chính trị mà tại mỗi thời kỳ tương ứng được đặt ở vùng biên giới
