đông sông Euphrates. Còn Monophysite vẫn giữ được lãnh địa của mình ở
Syria, Ai Cập và Armenia nhờ chinh phục được trái tim của tầng lớp nông
dân chưa bao giờ bị Hy Lạp hóa; nhưng nó chẳng bao giờ tống khứ được sự
thống trị của văn minh Cơ Đốc Chính thống và Hy Lạp cổ bên trong những
bức tường thành phố.
Một người Hy Lạp sống cùng thời với Hoàng đế Heraclius vào khoảng
năm 630 sau CN đã chứng kiến thắng lợi của Đế chế La Mã phương Đông
trong cuộc biểu dương sức mạnh gần nhất trước những người Sasanid Ba
Tư và thắng lợi tương tự của Cơ Đốc Chính thống trước những kẻ dị giáo
Nestoria và Monophysite, có thể vội vã tạ ơn Thiên Chúa đã ban cho bộ ba
La Mã, Thiên Chúa giáo và văn minh Hy Lạp sức mạnh vô địch. Thế
nhưng, đây chính là thời điểm phản ứng đáp trả thứ năm của nền văn minh
Syria cổ đang treo lơ lửng. Bản thân Hoàng đế Heraclius cũng chẳng thể
nào biết đến mùi vị thất bại cho tới khi ông chứng kiến Umar- kẻ hậu duệ
của đại tiên tri Muhammad - tiến vào vương quốc của ông để hủy diệt,
tuyệt đối và mãi mãi công trình Hy Lạp hóa các lãnh địa Syria cổ kể từ thời
Alexander. Và như vậy, Hồi giáo đã thành công ở vị trí mà những giáo phái
trước nó đã thất bại. Nó đã hoàn tất cuộc trục xuất nền văn minh Hy Lạp ra
khỏi thế giới Syria cổ. Nó tái lập, qua các vương triều Ả Rập, chính quyền
trung ương của xã hội Syria cổ mà Alexander đã đập tan một cách không
thương xót, trước khi sứ mệnh của nó được thỏa mãn, đó là khi nó lật đổ
Achaemenidae ở Ba Tư. Cuối cùng, Hồi giáo đã cung cấp cho xã hội Syria
cổ một giáo hội trung ương bản địa và qua đó cho phép nó, sau nhiều thế kỷ
bị đình chỉ hoạt động, thoát khỏi bóng đêm; còn Hồi giáo, nó đã trở thành
cái nôi hình thành nên các nền văn minh mới là Ả Rập và Iran.
Những ví dụ vừa đề cập ở trên cho thấy, chúng ta vẫn chưa tìm được
phương pháp đúng đắn để xử lý vấn đề của mình, đó là tìm một minh họa
rõ ràng, trong đó có một thách thức được chứng minh là quá khắc nghiệt.
Do vậy, chúng ta sẽ phải tiếp cận vấn đề này theo những con đường khác.
(2) SO SÁNH GIỮA BA GIỚI HẠN
