Luận điểm của tác giả Wells cũng có vẻ không còn vững chắc khi ông
khảo sát một xã hội trưởng thành thay vì một xã hội nguyên thủy. Ông chưa
bị mất phương hướng khi đưa ra các lực lượng tưởng tượng để tái thiết một
số tình tiết kịch tính về thời đại địa chất. Câu chuyện của ông kể về việc
“những theriomorph nhỏ, những tổ tiên hữu nhũ của chúng ta” đã tồn tại
bằng cách nào trong khi các loài bò sát khổng lồ (khủng long) bước vào
con đường diệt vong xứng đáng được xếp ngang hàng với truyền thuyết về
David và Goliath trong Kinh Thánh. Khi những theriomorph nhỏ này trở
thành những thợ săn thời Đồ đá cũ hoặc người du mục Á-Âu, tác giả Wells,
cũng giống như Demolins, vẫn còn đáp ứng được mong đợi của độc giả.
Nhưng khi chuyển sang biên niên sử của chính xã hội Tây phương chúng
ta, ông đã phải phóng đại nên một theriomorph phi phàm là William Ewart
Gladstone. Ông thất bại tại đây đơn giản vì đã không thể chuyển “báu vật
tinh thần” của mình, như ông mô tả, từ thế giới vĩ mô sang thế giới vi mô;
và thất bại này đã bộc lộ các hạn chế của thành tựu tri thức vĩ đại mà cuốn
Đề cương Lịch sử trình bày.
Thất bại của Wells tương phản với thành công của Shakespeare khi
giải quyết vấn đề tương tự. Nếu chúng ta sắp xếp các nhân vật nổi bật trong
viện bảo tàng vĩ đại của Shakespeare theo một thứ tự thăng hoa tăng dần,
và nếu chúng ta ghi nhớ rằng kỹ thuật của kịch tác gia này là biểu lộ đặc
điểm nhân vật qua việc thể hiện cá tính con người trong thực tế, chúng ta sẽ
nhận thấy rằng, khi Shakespeare chuyển từ các cấp độ thấp lên cao trong
thang đánh giá nhân vật của chúng ta, ông thường xuyên thay đổi môi
trường hoạt động của nhân vật chính trong mỗi vở kịch của mình, thì ông
đã cho ra sân khấu cái riêng của con người và đẩy cái chung vào trong sân
khấu. Chúng ta có thể xác minh thực tế này nếu theo dõi các nhân vật từ
vua Henry V, Macbeth hay Hamlet. Đặc điểm bản chất của Henry V được
bộc lộ gần như trọn vẹn qua các phản ứng đáp trả thách thức đến từ môi
trường con người chung quanh ông: qua các mối quan hệ của ông với
những người bạn vui tính, với cha ông; qua sự giao tiếp giữa lòng dũng
cảm của riêng ông với các đồng đội kề vai sát cánh chiến đấu bên cạnh ông
