trong việc chuyển hóa năng lượng thực hành của ông thành một loạt công
trình tri thức đồ sộ – Hoàng Tử, Luận về Livy, Nghệ thuật chiến tranh và
Lịch sử Florence – vốn là những hạt giống của nền triết học chính trị Tây
phương hiện đại của chúng ta.
Dante
Hai trăm năm trước đó, lịch sử cũng của thành phố này đã cung cấp
một ví dụ tương đồng đáng ngạc nhiên với Machiavelli. Đó là Dante, người
cũng đã không hoàn tất được công trình để đời của mình cho tới khi rút lui
ra khỏi thành phố quê hương. Ở Florence, Dante phải lòng Beatrice, để rồi
chứng kiến bà ra đi trước ông, khi vẫn còn là vợ người khác. Ở Florence,
ông đã tham gia hoạt động chính trị, để rồi bị kết án trục xuất, một cuộc
trục xuất mà ông đã không bao giờ trở lại. Tuy vậy, trong khi bị mất quyền
công dân ở Florence, Dante đã đạt được tư cách công dân của thế giới; vì
khi bị trục xuất, thiên tài đã thất bại trong tình yêu và sau đó là chính trị ấy
đã tìm ra công trình để đời của mình qua việc sáng tác Thần khúc.
(3) SỰ “THOÁI LUI VÀ TRỞ LẠI” CỦA CÁC THIỂU SỐ
SÁNG TẠO
Athens trong chương thứ hai của quá trình phát triển xã hội Hy Lạp
cổ
Một ví dụ hiển nhiên của hiện tượng “thoái lui và trở lại” đã từng được
chúng ta chú ý trong nhiều phần khác, đó là cách ứng xử của người Athens
trong cuộc khủng hoảng mà xã hội Hy Lạp cổ đã sa vào, thể hiện qua một
thách thức theo thuyết Malthus vào thế kỷ thứ tám trước CN.
Chúng ta đã biết phản ứng đầu tiên của Athens để giải quyết vấn đề dư
thừa dân số này có vẻ khá tiêu cực. Nó không phản ứng bằng cách thành
lập những vùng thuộc địa ở hải ngoại như nhiều láng giềng của mình, và nó
cũng không phản ứng bằng cách cướp đất của những chính quyền thành
phố Hy Lạp cổ kề bên rồi biến tầng lớp vô sản bị trị thành nông nô như
người Sparta. Trong giai đoạn này, giai đoạn mà các láng giềng đều chưa
động chạm đến nó, Athens tiếp tục đóng vai trò có vẻ bề ngoài thụ động.
