thống mà tổ tiên của họ đã duy trì thành công trong vòng hàng nghìn năm
không có một trục trặc nào – một hệ thống mà cả sản lượng nông nghiệp
lẫn sự duy trì dân số của quốc gia đều phụ thuộc vào đó? Bước thoái bộ về
kỹ thuật này thực ra không phải là nguyên nhân mà chỉ là hệ quả của sự sụt
giảm dân số và suy đồi về kinh tế, và những hiện tượng này lại do những
nguyên nhân xã hội khác gây ra. Trong cả hai giai đoạn thế kỷ thứ 7 và thứ
13, nền văn minh Syria cổ đều xuống dốc không phanh ở Iraq, và hậu quả
là một tình trạng chung quá bấp bênh, đến nỗi không một ai có khả năng
đầu tư hoặc có động cơ để dồn sức lực vào công việc thủy lợi nữa. Trong
thế kỷ thứ 7, nguyên nhân thực sự của thất bại kỹ thuật là cuộc đại chiến La
Mã – Ba Tư từ 603–628, và hệ quả là những người Ả Rập Hồi giáo nguyên
thủy lan tràn khắp Iraq; còn trong thế kỷ 13, cuộc xâm lược của người
Mông cổ vào năm 1258 đã giáng cho xã hội Syria cổ một đòn kết liễu.
Chúng ta cũng thu được kết luận tương tự khi theo đuổi cuộc điều tra
được gợi ra từ khi theo dõi Ceylon.
Ở Ceylon ngày nay, khu vực chứa
những lăng mộ đổ nát của nền văn minh Ấn Độ cổ trùng khớp, không chỉ
với một vùng hạn hán kéo dài, mà còn với cả khu vực ngày nay đang bị
bệnh sốt rét hoành hành. Hệ thống cấp nước đã bị hư hại trầm trọng hiện
nay, vẫn cung cấp đủ nước cho loài muỗi anopheles sinh sôi nảy nở trong
khi hoàn toàn không thể sử dụng cho đồng ruộng, và đây đúng là câu
chuyện kỳ lạ đối với nền văn minh cổ xưa này. Hoàn toàn không có dấu
hiệu gì cho thấy bệnh sốt rét đã phổ biến ở khu vực này từ khi những người
tiên phong của xã hội Ấn Độ cổ ở Ceylon kiến tạo nên hệ thống thủy lợi kỳ
diệu của họ. Thực tế có thể chứng minh rằng, bệnh sốt rét là hệ quả từ sự
hoang phế của hệ thống tưới, và do đó phải xuất hiện sau khi nó được xây
dựng. Khu vực này của Ceylon bị bệnh dịch sốt rét là do sự hủy hoại của hệ
thống nước tưới đã biến những kênh rạch nhân tạo thành một chuỗi ao tù
nước đọng, đồng thời tiêu diệt tất cả các loài cá đã từng sống dưới những
kênh rạch này và biến chúng thành thiên đường của bọ gậy (ấu trùng của
loài muỗi).
