Đối với xã hội Andean, thực tế rõ ràng và hiển nhiên là Đế chế Inca bị
tiêu diệt dưới tác động của những người Tây Ban Nha xâm lược, và nếu
người ở thế giới Tây phương không tìm được đường băng qua Đại Tây
Dương, thì Đế chế Inca hẳn sẽ tồn tại thêm nhiều thế kỷ nữa. Nhưng Đế
chế Inca sụp đổ không đồng nhất với nền văn minh Andean suy tàn, và giờ
đây, kiến thức về lịch sử Andean đủ để chúng ta nhận thức rằng, sự suy tàn
đã diễn ra từ trước đó rất lâu và sự bành trướng về mặt quân sự cũng như
chính trị của Đế chế Inca, trong thế kỷ trước cuộc chinh phạt của người Tây
Ban Nha, không hề đồng nhất với sự bành trướng văn hóa của nền văn
minh Andean, vốn là một hiện tượng bất ngờ trong quá trình suy tàn của
nó.
Nền văn minh Mexic cũng đã suy sụp từ trước lúc người Tây Ban Nha
bắt đầu tiến hành xâm lược nó, đó là khi Đế chế Aztec, mặc dù đang trên
con đường trở thành chính quyền trung ương của xã hội, nhưng vẫn chưa
hoàn tất các cuộc chinh phạt của mình. Chúng ta có thể thấy rõ sự khác biệt
khi nói rằng, xã hội Andean bị chinh phục trong thời kỳ Antonine còn xã
hội Mexic thì trong thời kỳ Scipio; nhưng “thời kỳ Scipio” là một dạng của
thời kỳ loạn lạc và vì vậy, theo định nghĩa, là thời kỳ tiếp theo của giai
đoạn suy tàn trước đó.
Ngược lại, trong thế giới Hồi giáo, khuynh hướng Tây phương hóa
chiếm thế thượng phong trước khi bất kỳ chính quyền trung ương Hồi giáo
nào xuất hiện, và các chính quyền thành viên của nó – Ba Tư, Iraq, Ả Rập
Saudi, Ai Cập, Syria, Lebanon và phần còn lại – hiện nay đang thực hiện
công việc tồi tệ (đối với xã hội này) khi thành lập và duy trì các “mối quan
hệ xấu xa” với cộng đồng các dân tộc Tây phương. Động thái thành lập chủ
nghĩa Liên Hồi trên bình diện quốc tế có vẻ như đã bị bỏ dở.
Nhiều nền văn minh khác, bao gồm một số đã trưởng thành, cùng với
các nền văn minh bị giam hãm và thậm chí yểu mệnh, cũng đáng được xem
xét. Nhưng trong các nền văn minh trưởng thành, một số chẳng hạn như
Minoan, Hittite và Maya, chúng ta có quá ít kiến thức về chúng để có thể
giải đoán bất cứ hiện tượng gì, nên có lẽ là quá hấp tấp nếu rút ra kết luận;
