nó, không thể xảy ra ở Nga, trước khi người Mông Cổ vượt sông Volga vào
năm 1238? Một câu trả lời khẳng định cho câu hỏi nêu trên được gợi ra từ
sự tan rã của công quốc Kiev thuộc Nga thành một loạt chính quyền thừa
kế đấu tranh lẫn nhau trong thế kỷ 12 sau CN.
Trong trường hợp Nhật Bản, mọi chuyện rõ ràng hơn nhiều. Ở đây, sự
suy tàn không thể quy cho cuộc tấn công của người Mông Cổ mà người
Nhật Bản đã đẩy lùi thành công ra khỏi các bờ biển của họ vào năm 1281.
Và khi nghiên cứu nguyên nhân của chiến thắng lịch sử này, chúng ta phát
hiện rằng, mặc dù không thể phủ nhận việc họ được hưởng lợi từ vị trí địa
lý của đảo quốc quê hương, song đóng vai trò lớn hơn trong chiến thắng
này vẫn là tính hiệu quả trong quân sự mà người Nhật đã phát triển qua
những cuộc chiến giữa các sứ quân trong thời kỳ loạn lạc đã trui rèn họ
trong hơn một trăm năm nếu tính đến thời điểm ấy.
Trong lịch sử các xã hội Ấn giáo, Babylon và Andean, tiến trình hấp
thu bởi một xã hội ngoại lai đã xảy ra rất bất ngờ, cũng như trong trường
hợp của Nga và Nhật Bản, khi các xã hội suy tàn đang trong giai đoạn
chính quyền trung ương. Tuy nhiên, trong ba trường hợp này, tiến trình có
diễn biến thảm khốc hơn, và các xã hội suy tàn phải chịu đựng một cuộc
chinh phạt quân sự từ bên ngoài. Trong lịch sử xã hội Ấn giáo, trước cuộc
chinh phạt của nước Anh là cuộc chinh phạt của người Thổ Nhĩ Kỳ Hồi
giáo, diễn ra rất lâu sau thời đại “Mogul vĩ đại”, rồi đến các cuộc xâm lược
từ 1191-1204, và cuộc chinh phạt đến từ bên ngoài đầu tiên này, cũng như
các lần xâm lược về sau của người Mughal và người Anh, gây nên tác hại
trầm trọng là do xã hội Ấn giáo lúc bấy giờ vốn đã rơi vào tình trạng hỗn
loạn thường xuyên.
Xã hội Babylon bị hấp thu vào xã hội Syria cổ sau khi chính quyền
trung ương của nó, đế chế Nebuchadnezzar, bị chinh phục bởi Hoàng đế
Cyrus xứ Ba Tư. Kể từ thời điểm đó trở đi, nền văn minh Babylon đã lùi
bước dần trước văn minh Syria, với chính quyền trung ương đầu tiên là Đế
chế Achaemenia; nhưng nguyên nhân suy tàn của xã hội Babylon chính là
do sự lan tràn trước đó của chủ nghĩa quân phiệt Assyri.
