giềng Tây phương – người Ba Lan, Thụy Điển, Đức, hoặc Mỹ – người Nga
và Nhật Bản đã tự nguyện trải qua quá trình thay đổi xã hội dưới bàn tay
của chính họ, và nhờ đó có thể gia nhập cộng đồng dân tộc Tây phương với
tư cách là những thế lực lớn thay vì những quốc gia thuộc địa hoặc những
“mối quan hệ không lấy gì làm dễ chịu”.
Cũng nên lưu ý rằng, vào những năm đầu thế kỷ 17, gần một trăm năm
trước Peter Đại đế và hai thế kỷ rưỡi trước cuộc cải cách “Minh Trị”, cả
Nga lẫn Nhật Bản đều từng kinh qua và cự tuyệt một nỗ lực của Tây
phương nhằm hấp thu chúng theo những kiểu cách quen thuộc. Tác động
của phương Tây lên nước Nga dưới hình thức một cuộc xâm lược và chiếm
đóng thành phố Moscow của những thế lực láng giềng phương Tây của
Nga là Liên bang Ba Lan – Lithuania, viện cớ là hỗ trợ cho người xứng
đáng được ngồi lên ngai vàng của nước Nga, “ngụy vương Dmitri”. Trong
trường hợp Nhật Bản, tác động đến dưới một hình thức cao siêu hơn qua
cuộc cải đạo cho vài trăm ngàn người Nhật sang Thiên Chúa giáo do các
nhà truyền giáo Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha thực hiện. Và hoàn toàn có
khả năng là thiểu số tín đồ Cơ Đốc giáo nhiệt tình này được trông chờ sẽ
dành quyền thống trị nước Nhật với sự hỗ trợ của hạm đội Tây Ban Nha
neo đậu ở Philippine. Nhưng người Nga đã đánh đuổi người Ba Lan, trong
khi người Nhật xua đuổi “hiểm họa da trắng” bằng cách trục xuất tất cả các
nhà truyền giáo và thương nhân Tây phương, và cấm người phương Tây từ
đó trở đi không được đặt chân lên đất đai Nhật Bản – chỉ dành ngoại lệ cho
một số thương nhân Hà Lan dưới những điều kiện nghiệt ngã – và sau đó
diệt trừ cộng đồng người Nhật theo Thiên Chúa giáo bằng phương pháp
khủng bố tàn khốc. Sau khi giũ bỏ được “vấn đề Tây phương”, cả người
Nga lẫn người Nhật đều tưởng rằng họ chỉ còn việc rút vào chiếc vỏ ốc của
mình và “sống hạnh phúc mãi mãi”. Khi bánh xe thời gian cho thấy thực tế
không như họ nghĩ, thì họ đã thực hiện những phản ứng tích cực mà chúng
ta đã phân tích ở trên.
Dù vậy, vẫn có những dấu hiệu không thể nhầm lẫn cho thấy, trước khi
chiếc tàu Bồ Đào Nha đầu tiên bơi đến Nagasaki hoặc chiếc tàu Anh đầu
