quốc đang sụp đổ tại một thời điểm chưa xác định trong tương lai. Khi truy
tìm lịch sử về niềm hy vọng Chúa cứu thế này trong cộng đồng người Do
Thái, chúng ta thấy nó duy trì được tính ôn hòa trong vòng hơn 400 năm –
từ năm 586 trước CN, khi người Do Thái bị Nebuchadnezzar cưỡng bức di
chuyển và giam cầm ở Babylon, đến năm 168 trước CN, khi họ trở thành
đối tượng của cuộc khủng bố của Antiochus Epiphanes trong xã hội Hy
Lạp cổ. Thế nhưng mối xung khắc sâu sắc giữa một tương lai trần tục được
mong đợi với hiện tại trần tục đau khổ cuối cùng đã tự giải quyết bằng bạo
lực. Hành động tử vì đạo của Eleazer và nhóm bảy đồng hữu Brethren được
tiếp nối bằng cuộc khởi nghĩa vũ trang của Judas Maccabaeus, và gia tộc
Maccabee đã mở đầu cho hàng loạt các Zealot (những người Do Thái quá
khích) hăng hái với hoạt động vũ trang – vô số các Theudas và Judas của
Galilee – và bạo lực đã lên tới đỉnh điểm kinh hoàng trong các cuộc nổi dậy
của những người Do Thái bất nhân vào những năm 66-70, 115-117, và 132-
135 sau CN.
Sự báo ứng của thuyết vị lai, được minh họa bằng trường hợp cổ điển
của người Do Thái, không phải là quá xa lạ; nhưng có lẽ điều sẽ khiến
chúng ta ngạc nhiên hơn là chủ nghĩa hoài cổ cũng nhận được cùng một
báo ứng như vậy ở cuối con đường đi theo chiều hướng ngược lại của nó;
thật vậy, có vẻ như khá ngược đời nếu chúng ta phán đoán rằng sự bùng nổ
bạo lực là hậu quả quen thuộc của vận động lùi về quá khứ này. Thế nhưng
các sự kiện lịch sử đã khẳng định nhận định này.
Trong lịch sử tan rã chính trị của xã hội Hy Lạp cổ, những chính
khách đầu tiên đi theo con đường hoài cổ là vua Agis IV ở Sparta và quan
bảo dân Tiberius Gracchus ở Rome. Cả hai đều là những người nhạy cảm
và lịch thiệp hiếm có, và cả hai ông đều tự đặt ra cho mình nhiệm vụ chỉnh
đốn xã hội, từ đó đẩy lùi các tệ nạn xã hội, thông qua việc quay trở lại với
những gì mà họ tin là hiến pháp của tổ tiên trong thời kỳ “hoàng kim” trước
giai đoạn xã hội của họ suy tàn. Mục tiêu của họ là khôi phục sự hòa hợp;
tuy nhiên, vì chính sách hoài cổ của họ là một nỗ lực đảo ngược đời sống
xã hội hiện tại, nên điều không thể tránh khỏi là nó đã dẫn họ vào con
