oanh liệt của các Zealot người Do Thái đã được phục hồi, trong giây phút
hủy diệt, bởi hành động không phản kháng anh hùng và cao cả của Rabbi
Johanan ben Zakkai, người đã tách khỏi hàng ngũ các Zealot để có thể tiếp
tục công việc giảng dạy bên ngoài cuộc chiến. Khi tin tức về tai họa không
thể tránh khỏi đến được tai ông, và người môn đồ đưa tin thốt lên trong đau
khổ: “Thật bất hạnh cho chúng ta, vì nơi bị tàn phá chính là nơi cứu chuộc
tội lỗi của người Do Thái”, người thầy đã trả lời rằng: “Con ơi, đừng quá
đau buồn; chúng ta còn một cách giảm tội nữa chẳng hề thua kém, và đó có
thể là gì khác ngoài việc ban tặng lòng nhân ái? – ngay cả khi nó được viết
là: ‘Ta mong ước lòng nhân ái nhưng không muốn hy sinh’”.
Vì sao trong cả hai trường hợp nói trên, làn sóng bạo lực tưởng chừng
như sẽ quét sạch mọi chướng ngại vật trên đường đi của nó lại bị chặn đứng
và đổi chiều như vậy? Trong cả hai trường hợp sự đảo chiều này đều có thể
dò ra nguồn gốc là do sự thay đổi lối sống. Trong tâm hồn của bộ phận
người La Mã thuộc tầng lớp thiểu số thống trị của xã hội Hy Lạp cổ, tư
tưởng biệt tịch đã thay thế tư tưởng hoài cổ; trong tâm hồn của bộ phận
người Do Thái thuộc tầng lớp bị trị của xã hội Hy Lạp cổ, tư tưởng biến
hình đã thay thế tư tưởng vị lai.
Có lẽ chúng ta sẽ có thể hiểu rõ các đặc trưng của hai lối sống ôn hòa
này theo cùng quan điểm với nguồn gốc lịch sử của chúng nếu chúng ta
tiếp cận chúng trước tiên thông qua nhân cách và cuộc đời của những nhân
vật biến cải đáng lưu ý: chẳng hạn như Cato Minor, nhà hoài cổ La Mã đã
trở thành một triết gia khắc kỷ, và Simon Bar-Jonas, nhà vị lai Do Thái đã
trở thành Peter, môn đồ của Jesus. Bên trong con người của cả hai vĩ nhân
này đều có một vết tích của sự mù quáng về tinh thần đã che mờ lòng nhân
ái bằng cách dẫn dắt nguồn năng lượng của họ, chừng nào họ còn theo đuổi
những thế giới Utopia không tưởng của mỗi người, theo những hành động
sai lầm mà thoạt tiên họ nghĩ là nhằm phục vụ cho các thế giới hoàn hảo
đó. Và cũng bên trong hai con người này, linh hồn từ lâu đã rơi vào trạng
thái hoang mang, nay đã có thể nhận thức hết các tiềm năng cao nhất của
nó thông qua sự biến cải sang một lối sống mới.
