thấy một đấng cứu rỗi ở vua Frederick II của nước Phổ hoặc ở Nữ hoàng
Catherine II của nước Nga.
Cũng có những trường hợp các bậc thống trị đế vương đạt tới một
trình độ tự tại rất chân thật từ những người thầy dạy đã qua đời từ những
thế hệ trước. Marcus Aurelius từng tuyên bố biết ơn các thầy giáo của ông
là Rusticus và Sextus, nhưng khó có thể nghi ngờ việc những người thầy
dạy vô danh này đơn thuần chỉ là những phương tiện chuyển tải triết lý
Khắc kỷ vĩ đại trong quá khứ và cụ thể hơn là của Panaetius, người sống
vào thế kỷ thứ hai trước CN, ba trăm năm trước thời của Marcus. Hoàng đế
Ấn Độ cổ Açoka là môn đồ của Đức Phật, người đã mất hai trăm năm trước
khi ông đăng cơ. Tình trạng của thế giới Ấn Độ cổ dưới thời Açoka và thế
giới Hy Lạp cổ dưới thời Marcus có lẽ đã minh họa cho luận điểm của
Plato cho rằng “đời sống xã hội hạnh phúc và hài hòa nhất khi những người
phải cai trị là những người cuối cùng trên thế giới có thể được chọn làm
người cai trị”. Nhưng những thành tựu của họ cũng lụi tàn theo họ. Chính
Marcus đã tự đạp đổ mọi công lao tu dưỡng của ông với việc chọn người
con trai ruột của mình làm người kế vị. Việc làm vi phạm truyền thống bầu
chọn này đã được những người kế vị Marcus rập khuôn theo, không sai một
lần nào, trong non một thế kỷ. Và sự thánh thiện của cá nhân Açoka cũng
không cứu được Đế chế Mauryan khỏi sụp đổ trong tay kẻ tiếm vị
Pushyamitra trong thế hệ tiếp theo.
Như vậy là các vị vua hiền triết cũng không đủ khả năng cứu thoát các
đồng loại của mình trên cái xác tàu đắm của xã hội đang tan rã. Thực tế lịch
sử đã tự lên tiếng; song chúng ta vẫn phải đặt câu hỏi rằng chúng có tự giải
thích hay không. Nếu chúng ta khảo sát xa hơn một chút, chúng ta sẽ thấy
câu trả lời là có.
Lời lý giải thực ra tiềm ẩn trong một đoạn của tác phẩm Nền cộng hòa,
trong đó Plato giới thiệu hình ảnh một vị hoàng tử vốn là một nhà hiền triết
bẩm sinh. Sau khi đặt ra giả định là, tại một thời điểm và địa điểm nào đó,
một hoàng tử-triết gia như vậy chắc chắn sẽ sống để nối ngôi vua cha và
điều đó đặt ra cho chàng nhiệm vụ tự chuyển dịch những nguyên tắc triết lý
