− Không! Không! Ngài là nhà báo, ngài phải nâng bình dân lên cái
nghĩa vụ hiểu biết mỹ thuật mới được. Tôi, tôi là một nhà mỹ thuật, tôi đã hy
sinh cả một cuộc đời của tôi rồi!
− Thiết tưởng ảnh hưởng của ngài trong dân gian cũng đã phổ cập
đấy chứ!
− Chưa đủ. Còn phải làm việc nữa, dân ta là một dân tộc lười biếng,
không chịu suy xét, không muốn tìm mà hiểu những cái khó hiểu của mỹ
thuật, cho nên sức hoạt động của tôi chỉ bành trướng được có chừng. Vậy
mà mỹ thuật càng khó hiểu bao nhiêu thì càng có giá trị bấy nhiêu.
(11)
Thí
dụ như ở Ý-đại-lợi và Đức-ý-chí,
[b]
những nhà danh hoạ được tôn lên làm
thần thánh chỉ vì có những bức tranh nguệch ngoạc khó hiểu, những bức hoạ
mà công chúng không hiểu gì là đẹp cả nhưng mà công chúng cứ công nhận
là những kỳ công kiệt tác, đến nỗi Mussolini và Hitler cũng phải ghen ghét,
lúc lên ngôi độc tài thì việc thứ nhất là đem bỏ tù tác giả những kỳ công ấy
mãi cho đến lúc bao giờ hai ngài hiểu được mỹ thuật thì thôi.
(12)
Đấy, ngài
xem! Bao giờ dân ta đến trình độ ấy? Bao giờ bọn nghệ sĩ chúng tôi được-bị
bỏ tù như thế?
Người kia gật gù:
− Quả vậy!
(13)
Người này lại sốt sắng nói tiếp:
− Chỉ vì trình độ thấp kém của xã hội mà anh em nghệ sĩ chúng tôi
phải quay về làm cái việc cải cách y phục phụ nữ là món mỹ thuật dễ hiểu
nhất. Bao giờ cả cái xã hội này biết thưởng thức cái đẹp về bộ vú, bộ đùi của
người đàn bà thì mới hiểu giá trị của những bức vẽ khoả thân, và do thế, mới
hiểu nổi những món mỹ thuật tối cao.
(14)
− Ồ! ồ! Cái đó đúng sự thực quá chứ?
− À, thế mấy chữ tối tân này, ngài bảo sao? Sự phát minh cuối cùng
[c]
đấy! Trông lạ lắm đấy chứ? Ấy bình dân là chưa hiểu nổi, cao quý ở chỗ
ấy, ta hãy cứ biết thế đã. Bao giờ những chữ kiểu tối tân của tôi mà làm cho
