hài vào phần mộ. Khi đã biết rõ, chàng cho tên nô lệ mang hàng trở lại, còn
chàng đến nhà thờ.
Tới nơi, lễ cầu kinh chưa kết thúc. Buổi lễ diễn ra trong một gian phòng
căng toàn xa tanh đen. Thi hài người chết được mang đi an táng. Thân nhân
người quá cố cùng các nhà buôn trong đó có Ganem đi theo cho đến nghĩa
trang riêng ở khá xa bên ngoài thành phố. Nghĩa trang này là một công trình
xây bằng đá, có vòm cao trên mái, dành để quàn thi hài tất cả mọi thành viên
trong gia đình. Bởi vì nó khá chật hẹp, người ta phải căng thêm những lều
vải chung quanh để che nắng cho những người đến dự lễ. Mộ được mở để
đưa thi hài vào, xong đóng lại như cũ. Tiếp đó, vị trưởng giáo và những
người trông nom mộ chí ngồi thành vòng tròn trên các tấm thảm trải giữa lều
chính, đọc các bài kinh cầu nguyện. Họ cũng đọc cả một số chương trong
kinh Côran nói về tang lễ. Theo gương những người trông nom mộ chí, thân
nhân người quá cố và các thương nhân ngồi thành vòng tròn đằng sau họ và
cầu kinh.
Lễ xong, thì trời cũng gần tối. Ganem không ngờ lễ tang kéo dài lâu đến
vậy, bắt đầu lo lắng. Mối lo của chàng càng tăng thêm khi thấy người ta dọn
một bữa cơm để cúng người vừa khuất, theo tục lệ thông thường ở Bátđa.
Người ta còn cho chàng biết là các lều vải được căng lên đây không chỉ
nhằm đỡ nắng mà còn để che sương, bởi vì đến sáng hôm sau, mọi người
mới trở lại thành phố. Câu nói ấy làm Ganem phát hoảng, chàng tự nhủ: “Ta
là người nước ngoài, và vẫn được tiếng là một thương gia giàu có. Bọn trộm
cướp thế nào chẳng nhân lúc ta đi vắng để vào cướp bóc nhà ta. Ngay bọn nô
lệ của ta cũng có thể bị một cơ hội tốt thế này lung lạc. Chúng chỉ có việc
cuỗm số tiền vàng ta bán hàng được và trốn đi, rồi còn biết tìm chúng ở nơi
nào?”.
Hết sức băn khoăn với những ý nghĩ đó, chàng nuốt vội mấy miếng rồi
khéo léo lỉnh ra ngoài.
Chàng rảo bước vội vàng. Thông thường càng muốn đi nhanh càng tiến
chậm, chàng nhầm đường này ra đường nọ và lạc trong đêm đen, đến nỗi gần
nửa đêm mới về tới được cổng thành. Họa vô đơn chí, cổng thành đã đóng
chặt. Sự trái khoáy gây thêm cho chàng một nỗi buồn phiền nữa. Không còn
có cách nào hơn là tìm một nơi nghỉ cho tới sáng, chờ đến giờ mở cổng
thành, chàng vào một nghĩa địa rộng, nghĩa địa này trải dài từ thành phố cho
đến chỗ chàng vừa đến lúc nãy, và tới sát bức thành khá cao bao quanh một
khu đất nhỏ nó vốn là nghĩa trang riêng của một gia đình nào đó. Ở đây có
một cây cọ. Trong nghĩa địa còn có vô số những nhà mồ khác của tư nhân
mà người trông nom không đóng cổng đúng giờ. Thấy cổng nghĩa trang
trong đó có cây cọ còn để ngỏ, Ganem liền bước vào đóng cổng lại.
