(*) Avixen là tên một nhà bác học nổi tiếng trong nền văn hoá A rập Hồi
giáo. Ông người gốc Ba Tư, tên đầy đủ là Abu Alf Huxyin Ibn Abđalala Ibn
Sinâ (980 – 1037). Là thầy thuốc, triết gia và nhà thần học rất được kính
trọng, ông có nhiều trước tác về y học thực hành, triết học, nghiên cứu thần
học còn lưu lại nhày nay. Dĩ nhiên truyện dưới đây chỉ là một trong nhiều
huyền thoại lưu truyền trong dân gian về một con người có thực (PQ).
NGÀY THỨ MỘT TRĂM BA MƯƠI SÁU.
Tuy phải làm nhiệm vụ một vị đại thần đứng đầu triều, tôi vẫn cố sắp xếp
thời gian để nghiên cứu. Nhưng cho dù rất ham học tập, cũng chỉ có thể thu
xếp được có mấy tiếng đồng hồ một ngày. Vì vậy tôi quyết định từ bỏ công
việc triều chính. Tôi năn nỉ mãi mới được quốc vương chấp nhận, bởi vua
rất hài lòng với công vụ của tôi. Vua không cố ép để tôi phải giữ nguyên
chức vụ, song ông nói chỉ bằng lòng cho tôi miễn nhiệm với điều kiện
không rời khỏi triều đình vua để đi nơi khác.
Bản thân tôi cũng không muốn đi xa khỏi triều đình. Tôi vốn quý trọng nhà
vua ấy, hơn nữa quá cảm kích bao nhiêu ân huệ vua ban, cho nên dù rất
ham mê nghiên cứu, tôi vẫn không lui về cảnh sống cô đơn ẩn dật chỉ vùi
đầu vào sách. Vậy là tôi vẫn ở lại triều đình, song nhường dinh tể tướng
cho người kế vị. Tôi chuyển sang ở một ngôi nhà khác cũng trong khuôn
viên hoàng cung, sống ở ngôi nhà ấy gần như một vị quan hưu trí. Tôi chia
thời gian của mình thành hai phần: nghiên cứu và gặp gỡ đàm đạo với nhà
vua.
Không chỉ đọc sách, tôi còn viết nhiều tác phẩm, một số bằng thơ, một số
bằng văn xuôi. Tôi khác với một số các nhà bác học chẳng để lại lại ích cho
đời, chỉ biết đam mê đọc sách, nhồi nhét vào đầu đủ mọi thứ kiến thức để
rồi chết đi mà không lưu lại cái gì khiến cho công chúng gặt hái thành quả
nhờ những hiểu biết của mình. Cứ mỗi lần suy ngẫm được những điều sâu
sắc thì tôi diễn giải ngay thành tác phẩm để chia sẻ với mọi người. Tôi đã
trước tác gần một trăm cuốn sách đề cập nhiều môn học. Các tác phẩm ấy
được người đời cho xứng đáng được gọi là Những trước tác vinh quang.
