chuông vàng gióng lên chín hồi báo Thượng hoàng ra điện. Từ phía
nội cung, đô Thánh Dực hộ giá Thánh Tông tiến vào điện Diên
Hồng. Trần Thánh Tông đi đầu dưới đám tàn vàng lọng tía lộng lẫy,
uy nghi. Đằng sau là các vương hầu giữ các trọng chức trong triều:
Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải, Quốc
công Tiết chế Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Chiêu Quốc
Vương Trần Ích Tắc trấn thủ lộ Đà Giang, Chiêu Văn Vương Trần
Nhật Duật trấn thủ lộ Quy Hoá v.v... Đoàn hộ giá đã đến trước điện.
Nhà vua bước vào. Các cụ nhất loạt đứng lên nghênh đón. Viên nội
giám xướng lệnh cho các cụ quỳ xuống chúc thọ. Nhưng vua Thánh
Tông phán truyền miễn lạy. Đức độ đó của vua già làm các cụ vô cùng
xúc động. Lúng túng mất một lúc, các cụ mới ngồi yên chỗ. Bấy giờ,
Trần Thánh Tông nói:
- Bữa nay, trẫm vời các bô lão về kinh dự bàn việc nước. Nước nhà
đang gặp buổi khó khăn như thế nào, chắc các bô lão ít nhiều đã
biết. Nhưng trẫm cũng nói thêm cho rõ. Chuyện Nguyên Phong
năm trước thôi trẫm không nói. Trẫm chỉ nói chuyện gần đây. Từ ngày
Hốt Tất Liệt bá chủ đất Trung Nguyên (1279), y cậy binh hùng
tướng mạnh nên càng muốn đặt Đại Việt ta thành quận huyện của
Nguyên triều. Sứ Nguyên là Sài Thung sang ta rất hống hách kiêu
căng, sách nhiễu đủ thứ. Theo lệnh của Hốt Tất Liệt, Thung nhất
định bức trẫm phải sang chầu, phải theo đủ sáu việc
. Theo đủ sáu
việc ấy thì còn gì là sơn hà xã tắc, còn gì là quốc thể! Nhưng nước ta
bé nhỏ, giặc thì như hổ dữ nên trẫm đã nén mình sai nhiều sứ bộ sang
lựa chiều hoà hoãn, mong tránh khỏi nạn binh đao cho trăm họ.
Không ngờ, giặc càng ngang ngược, buộc trẫm nếu không sang chầu
thì phải lấy vàng thay mình, lấy hạt châu thay mắt, lại phải nộp
hiền sĩ, phương kĩ, con trai con gái mỗi loại hai người để thay cho dân.
Bằng không “hãy sửa sang thành trì để chờ xét xử”. Giờ đây, 50 vạn
quân do con trai của Hốt Tất Liệt là Vân Nam Vương Thoát Hoan
đốc xuất đã xuống sát biên thuỳ phía bắc nước ta. Còn ở phía nam,
