B
à tên thật là Lê Thị Miên. Cha là nhà nho nghèo, giỏi võ, có chí
khí nên không chịu ra làm quan với triều Nguyễn. Ông ở nhà
mở trường dạy học. Sau nghe có nho sĩ Cao Bá Quát nổi dậy ở
Sơn Tây, ông liền bỏ trường theo về dưới cờ của Quát.
Miên là con gái. Nhưng từ bé thấy Miên không chịu ai ức hiếp,
có chí khí như mình nên ông rất thương yêu, mới đem võ nghệ
truyền cho. Sau khi ông mất, triều đình Nguyễn truy nã vợ con
ông để khép tội. Mãi đến khi về huyện Phượng Nhãn, tỉnh Bắc
Ninh nương náu ở nhà một người cai tổng
, tục gọi là Cai Tổng
Vàng hay Cai Vàng, gia đình Miên mới tạm yên. Bởi thế, Miên càng
nung nấu chí phục thù.
Cai Vàng tên thật là Nguyễn Văn Thịnh người làng Sơn Đình, tổng
, huyện Phượng Nhãn. Tuy làm cai tổng nhưng Cai
Vàng không giống bọn hương lí kì hào khác. Ông đã không hà lạm
nhũng nhiễu, lại còn tìm cách che chở cho dân chúng khỏi bị quan lại
đè nén, dung nạp những người bị quy là phản nghịch chỉ vì chống lại
