NGHÌN XƯA VĂN HIẾN - TẬP 3 - Trang 223

Dân tộc Toltèques, Maya lần lượt bị diệt chủng và nhường chỗ cho dân da
trắng Tây Ban Nha và lai Tây Ban Nha. Hiện nay, non một triệu dân Maya
còn sống sót ở vùng cực Nam nước Mễ. Đất đai, tài sản của họ bị các điền
chủ da trắng Tây Ban Nha, dựa quyền thế, tước đoạt; họ trở thành tá điền,
làm công nhân trở lại cho các chủ mới này, chính trên đất đai của họ ngày
trước. Họ rất nghèo khổ cùng cực. Ngày 1/1/1994, đám dân Maya này
thuộc tiểu ban Chiapas (miền Nam nước Mễ) đã từ lâu ngấm ngầm tổ chức,
bùng nổi dậy. Họ tuyên bố nối lại sự nghiệp cách mạng 1910 của hai nhà
cách mạng nổi tiếng của nước Mễ là Pancho Villa và Emiliano Zapata.
Quân đội của họ, “Quân đội Zapatiste giải phóng dân tộc”, chủ trương
chống lại sự đàn áp, diệt chủng mà những người nghèo da đen (peones
indiers) như họ, là nạn nhân. Để kỷ niệm 500 năm ngày Christopher
Columbus đặt chân đến châu Mỹ, năm 1992, Giáo hoàng Jean-Paul III đến
thăm nước Mễ để đánh dấu các giáo sĩ đạo Gia-tô đã đem đức tin đến
truyền bá cho các nước Nam Mỹ này. Trước khi tiếp đón Giáo hoàng tại đất
nước mình, tổng thống Mễ, Carlos Salinas de Gortari, yêu cầu Giáo hoàng
thừa dịp này, nhân danh Thiên Chúa giáo, nên xin lỗi dân tộc Mễ và các
dân tộc bản xứ Nam Mỹ, đã dùng đạo Gia-tô tiêu diệt văn minh, văn hóa,
dân tộc họ, suốt 500 năm qua. Giáo hoàng Jean-Paul III từ chối đề nghị này
của tổng thống Mễ, không chịu xin lỗi dân tộc Mễ và các dân tộc bản xứ
Nam Mỹ. Nên khi đặt chân xuống đất Mễ, năm 1992, tổng thống Carlos
Salinas de Gortari đón tiếp Giáo hoàng trong một bầu không khí thờ ơ lãnh
đạm, theo phép lịch sự và chỉ “Chào ông” mà thôi. Qua năm sau, 1993, trên
đường đi Mỹ, Jean - Paul III tỏ ý muốn ghé trở lại Mễ để xin lỗi dân tộc Mễ
và các dân tộc bản xứ Nam Mỹ về những hành động xưa kia của các giáo sĩ
Thiên Chúa giáo đã làm thiệt hại không ít đến họ. Lần này, tổng thống Mễ
nhận tiếp Giáo hoàng và “Chào Thánh cha” (Saint Père). Dư luận quốc tế
buộc Giáo hội Thiên Chúa giáo phải thành tâm xin lỗi bản xứ hay gốc châu
Phi về những tội lỗi họ đã làm do những kẻ đi chiếm thuộc địa và những
giáo sĩ Kitô của “đợt đầu đi truyền bá đạo” (Première évangélisation) của
họ sang châu Mỹ. Một đoàn quan trọng các giám mục Brésil, được sự
hưởng ứng của các giám mục Guatémala và Bolivie, công bố một bản thỉnh