mặt, như người ta thường nói, nhanh như trở bàn tay.
“Rốt cuộc,” ông ta nói tiếp, “có lẽ anh đúng, và anh nói đúng với bản chất
cương trực của mình, anh Méré à! Đúng thế!... Ta nghĩ rồi, ta chắc rằng sẽ
có cách để thông cảm cho nhau! Tại sao anh lại phải sản xuất kim cương số
lượng dư thừa? Cách đó chắc chắn sẽ làm phát minh của anh trở nên tầm
thường! há chẳng phải khôn ngoan hơn nếu giữ cẩn thận bí quyết ấy, sử
dụng nó đúng mức, chẳng hạn chỉ tạo ra một hoặc hai viên đá như viên này
đây, hay thậm chí anh dừng lại ở thành quả đầu tay này, bởi vì nó lập tức
bảo đảm cho anh một số vốn đáng kể và khiến anh trở thành người giàu
nhất vùng? ... Theo cách này, mọi người đều hài lòng, mọi thứ vẫn vận
hành như cũ, và anh sẽ không làm ngáng trở những khoản lợi nhuận kha
khá kia!”
Đây chính là một khía cạnh mới của vấn đề mà Cyprien chưa nghĩ đến. Thế
nhưng hai chọn lựa bất ngờ đặt ra trước mắt chàng với sự khắc nghiệt đến
tàn nhẫn: hoặc giữ cho riêng chàng bí mật về phát minh của mình, không
cho thế giới biết đến nó và tận dụng nó để làm giàu, hoặc như John Watkins
đã nói rất có lý, bỗng chốc làm cho cả loạt kim cương tự nhiên và kim
cương nhân tạo trở nên tầm thường, và hậu quả, từ bỏ của cải để đạt được...
điều gì?... Làm phá sản các chủ mỏ ở Griqualand, ở Braxin, và ở Ấn Độ!
Đặt trước thế phải lựa chọn này, Cyprien có lẽ ngần ngại, nhưng chỉ trong
giây lát thôi. Và tuy nhiên, chàng hiểu rằng lựa chọn theo sự chân thành,
danh dự, và trung thành với khoa học, đồng nghĩa với từ bỏ không hối tiếc
niềm hy vọng thậm chí từng là động cơ chính cho phát minh của chàng!
Nỗi đau đó thật cay đắng với chàng và cũng xót xa nữa là nó quá bất ngờ,
vì từ một giấc mơ đẹp chàng bỗng chốc rớt xuống vực thẳm!
“Thưa ngài Watkins,” chàng nói giọng trầm lại, “nếu giữ cho riêng tôi bí
mật phát minh của mình, tôi chỉ còn là kẻ lừa đảo! Tôi buôn gian trọng
lượng, tôi dối gạt khách hàng về chất lượng hàng hóa! những thành quả đạt
được của một nhà khoa học không thuộc riêng anh ta! Chúng là một phần
