vậy vấn đề là cần tìm ra chất này, bằng phép loại suy, cho cácbon hay thậm
chí cho những chất tương tự, như bo hay silíc điôxít.”
Tuy nhiên, dù không có được dung môi này, Cyprien vẫn tích cực tiến hành
công việc của mình. Do vắng Matakit vốn chưa trình diện ở khu mỏ, vì
thận trọng, Bardik là người được giao việc giữ lửa cả đêm lẫn ngày. Nhiệm
vụ này, cậu đã hoàn thành với tất cả lòng hăng hái như người tiền nhiệm.
Trong khi đó, vì được báo trước rằng sau kỳ gia hạn lưu trú này ở
Griqualand, chàng có thể sẽ bị buộc trở về châu Âu, Cyprien muốn làm một
việc nằm trong dự định của mình mà chàng chưa thể thực hiện: đó là xác
định hướng chính xác của một vùng đất trũng, nằm ở Đông Bắc cao nguyên
- chỗ trũng mà chàng nghi trước đây vốn là nơi dòng chảy của nước đi qua,
và là nơi bắt đầu việc hình thành kim cương của khu vực.
Vì vậy, năm hay sáu ngày sau khi trở về từ TranVaal, chàng bận rộn với
việc xác định hướng này với độ chính xác mà chàng thường thực hiện trong
mọi hành động. Từ một giờ nay, chàng đặt cột mốc và ghi lại các điểm định
vị trên một cái sơ đồ hết sức chi tiết mà chàng kiếm được ở Kimberley, và
điều đặc biệt là chàng luôn nhận thấy trong những con số có độ sai lệch lớn
hay ít nhất là không ăn khớp với tấm bản đồ này. Cuối cùng, chàng không
thể phủ nhận sự thật hiển nhiên là: bản đồ đã bị định hướng sai; kinh độ, và
vĩ độ của nó đều sai.
Cyprien vừa sử dụng, vào đúng giữa trưa, một chiếc thời kế thật tốt, được
chỉnh theo Đài Thiên văn Paris, để xác định kinh độ của địa điểm. Thế
nhưng, vì hoàn toàn chắc chắn về tính chính xác của la bàn và cây compa
đo độ nghiêng của mình, chàng không hề do dự khi nhận định rằng tấm bản
đồ mà chàng đã dùng để kiểm tra mọi ghi chép của mình, đã hoàn toàn sai
do một lỗi nghiêm trọng trong việc xác định hướng.
Thực ra thì hướng Bắc của bản đồ này, được đánh dấu bằng một mũi tên
chéo chữ X, theo cách sử dụng của người Anh, lại nằm đúng phía Bắc-Tây
