danh nghĩa. Cụ không thể đem nó đi no*i nào với cụ được. Cùng thế ấy, tài
sản, sự nghiệp, thân bằng, quyến thuộc của cụ - tất cả đều chỉ là của cụ trên
danh nghĩa, trong lời nói, chớ không thật sự thuộc về cụ. Nó thuộc về thiên
nhiên. Chân lý này không áp dụng riêng cho đơn độc một mình cụ : tất cả
mọi người đều cùng chung một hoàn cảnh, chí đến đức Thế Tôn và các
Thánh Đệ Tử của Ngài cũng vậy. Có khác chăng là các vị ấy chấp nhận
rằng đó là bản chất tự nhiên của sự vật : các Ngài thấy rằng đường lối của
sự vật là vậy, không có cách nào khác.
Do đó, đức Phật dạy ta tự quán chiếu và tỷ mĩ khảo sát thân này từ lòng
bàn chân lên đến đỉnh đầu, và từ đỉnh đầu xuống trở lại lòng bàn chân. Hãy
thử nhìn. Cụ thấy những gì? Có cái chi tự nó là tinh khiết không? Cụ có thể
tìm được trong đó một thể chất nào thường còn không? Toàn thể thân này
vững vàng tiến dần đến tan rã và đức Phật dạy ta thấy rằng nó không thuộc
về của ta. Lẽ dĩ nhiên, cơ thể này phải là vậy bởi vì tất cả hiện tượng hữu
lậu, đều có tính cách phải đổi thay. Ta có thể làm gì khác hơn được? Đúng
thật ra, bản chất của thân là vậy thì không có gì là sai. Chính đường lối suy
tư sai lầm của ta làm cho ta đau khổ. Khi cụ nhìn điều phải một cách sai
lầm thì đương nhiên cụ phải nhầm lẫn.
Cũng như nước trong giòng sông, tự nhiên trôi chảy từ cao xuống thấp,
không bao giờ từ thấp chảy lên cao. Đó là đặc tính thiên nhiên của nó. Nếu
người kia đứng trên bờ sông nhìn thấy nước chảy từ trên cao xuống lại điên
cuồng ước muốn rằng nước phải chảy ngược trở lên dốc cao thì lẽ dĩ nhiên
người ấy phải thất vọng, đau khổ. Dầu ông ta có làm gì đi nữa đường lối
suy tư sai lầm của ông cũng không để cho tâm trí ông được yên ổn, an lạc,
thanh bình. Ông bất toại nguyện vì quan kiến của ông sai lầm, và ông suy
tư ngược giòng. Nếu quan kiến chân chánh ông sẽ thấy rằng nước tự nhiên
phải chảy từ trên cao xuống thấp, và chí đến khi nhận thức rõ ràng và chấp
nhận thực trạng này người ấy vẫn còn rối loạn và buồn phiền.
Dòng nước của con sông phải trôi chảy từ trên dốc cao xuống thấp cũng
giống như cơ thể của cụ. Đã có một thời là trẻ trung cụ trở thành già nua và
hiện đang quanh co hướng về cái chết. Chớ nên ước muốn nó phải như thế
nào khác. Đó không phải là điều gì mà cụ có khả năng hay quyền lực cứu
