Chuyện spellcheck và người máy nổi loạn
Mỗi lần viết xong bài tiếng Anh, tôi hay bấm nút “Spellcheck”, xem
Microsoft Word có phát hiện lỗi chính tả nào đáng sợ không. Mỗi lần viết
xong bài tiếng Việt, tỏi không có nút ABC nào để bấm mà phải dùng công
nghệ cổ từ thập kỷ 70 là hai con mắt và một bộ não.
Không phải chưa ai nghĩ ra. Đã có nhiều phần mềm kiểm tra lỗi chính tả
tiếng Việt. Tuy nhiên phải rất lâu nữa mới có phần mềm kiểm tra lỗi chính
tả tiếng Việt thực sự hiệu quả.
Có nhiều lý do khách quan. Tiếng Anh là ngôn ngữ dùng trọng âm. Tiếng
Việt là ngôn ngữ dùng thanh điệu. Tiếng Anh viết sai một từ thường sẽ
thành cụm chữ vô nghĩa (boring - boreing), còn tiếng Việt viết thì thành từ
khác (chán - chan, trán, chắn, chá, cán…)
Tất nhiên tiếng Anh có trường hợp viết sai thành từ khác (feel-fell), tiếng
Việt thành cụm chữ vô nghĩa (điên - đêin), nhưng trong đa số trường hợp,
tiếng Anh rơi vào bảng A và tiếng Việt bảng B. Thêm vào đó, một
spelỉcheck tiếng Việt sẽ khó phân biệt giữa từ một và hai âm tiết.
“Người khách sao”.
Spellcheck sẽ không biết ý tác giả là một người “khách sáo” (mà viết sai)
hay một người “khách” là ngôi “sao” (mà viết đúng).
Trong tiếng Anh, các âm tiết dính chặt vào nhau, Spellcheck sẽ không
nhầm “Sonday” là hai từ “Son” và “Day” viết đúng - mà biết ngay là từ
“Sunday” viết sai.
Thêm vào đó, tiếng Anh có nhiều từ 3, 4 âm tiết - kể cả “giết hẳn” một
âm tiết (information), dựa trên các âm tiết khác Spellcheck không chỉ biết
