“MecTOHMeHHe” trên bảng trắng, mấy sinh viên mình chỉ biết nhìn nhau
và cười, Tôi gọi thầy ấy “thầy Nga”.
Tôi từng học cùng lớp với một anh người Bỉ phát âm tiếng Việt rất kém.
Cô giáo dạy lớp đó ưa chuộng những phương pháp giảng dạy mới, sáng tạo,
chủ động. Sau một thời gian tìm hiểu, cô ấy quyết định dạy anh ấy phát âm
tiếng Việt qua hành động. Mỗi lần nói từ có đấu huyền anh ấy phải gật đầu
xuống, dấu sắc phải nâng đầu lên, dấu hỏi phải xoay đầu một vòng như cầu
thủ bóng đá ngoáy cổ khởi động trước bài Quốc ca. Rất tiếc phương pháp
đó đã hiệu quả quá! Sau mấy tháng, nói bất cứ câu gì là cái đầu của anh ấy
cứ đảo lên đảo xuống như mấy hình nộm chó gật gù mà các anh lái taxi hay
để lên bảng đồng hồ.
Tôi từng có một ông thầy rất mê sử dụng tiếng Anh - mỗi lần dạy đến
ngữ pháp mới, thầy ấy giải thích kỹ càng bằng tiếng Anh rồi hỏi: “Thầy giải
thích như vậy có chuẩn không em?” Xong mỗi buổi, số từ tiếng Anh thầy
học của tôi luôn nhiều hơn số từ tiếng Việt tôi học của thầy - cho dù tôi là
người trả tiền và thầy là người nhận lương. Tôi gọi thầy ấy “thầy Anh”.
Tôi quan niệm rằng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài không nên dùng
đến tiếng mẹ đẻ của học trò, hoặc một ngôn ngữ thứ ba nào khác. Kể cả học
trò mới bắt đầu học, giáo viên phải làm sao để chuyển ý mà không chuyển
dùng ngôn ngữ khác. Chỉ vào ngực nói “Tôi”. Chỉ vào quả cam, nói “Cam”.
Giả vờ đang ăn, nói “Ăn”. Tôi ăn cam. Chỉ cần chút khả năng diễn xuất,
chút thời gian chuẩn bị là giáo viên có thể dạy hoàn toàn bằng tiếng Việt.
Từ một câu thành hai, từ hai câu thành bốn.
Học “thầy Anh”, tôi bức xúc quá - nhưng không biết cách nào để biến
cảm giác bức xúc đó thành lời khuyên tử tế. Cuối cùng tôi không chịu được
nữa, cắt lời thầy và nói một cách lịch sự nhất có thể với vốn từ đã có:
“Em trân trọng yêu cầu thầy không được biết tiếng Anh.”
