Nguyên Hùng
Người Bình Xuyên
NGƯỜI BÌNH XUYÊN – TÁC PHẨM VÀ DƯ LUẬN
VIỆN SĨ HOÀNG TRINH
Đây là một cuốn sách tôi đọc lần thứ hai, nhưng nó vẫn giữ nguyên vẻ hấp
dẫn của một thế giới mới được biết đến.
Tôi không nói đây là cuốn tiểu thuyết vì tác giả cuốn sách đã ghi truyện ký.
Nhưng có một sự thật là: Khi ta nghe một câu chuyện thực mà hay, ta
thường nói “nghe như tiểu thuyết, đúng là tiểu thuyết!”. Điều này có khi
phá những định đề văn học nào đó. Chẳng hạn như lấy văn học làm chuẩn
để đánh giá những hiện thưc nào đó được thuật lại, hay là lấy hiện thực này
làm cơ sở đánh giá sự sáng tạo trong văn chương. Sẽ là dài dòng và không
thích hợp ở đây nếu biên những dòng cảm tưởng này thành nơi đối thoại lý
luận. Cảm tưởng thật có thể nói lên là: đây là một cuốn tiểu thuyết (không
phải về) mà là của người thực việc thực, một tác phẩm – tự nó một cuộc
sống – tác phẩm hay, chân thật, hùng hồn đúng như thực tế lịch sử rành
rành của nó. “Lịch sử là tiểu thuyết đã viết, tiểu thuyết là lịch sử có thể như
vậy” (Edmond dé Goncourt).
Tôi chưa thật sự thỏa mãn lắm với vế câu đầu nói nổi tiếng này khi chọn nó
để nói đến cuốn truyện. Nhưng dù sao nó cũng trúng với cảm tương ban
đầu của tôi. Hay như tiểu thuyết, lịch sử mà hay như tiểu thuyết.
Khi nói tới Bình Xuyên, chỉ biết đến Bảy Viễn, một anh chị khét tiếng,
Bình Xuyên đối với tôi lúc bấy giờ chỉ toàn là cướp, thảo khấu, lục lâm.
Sau này nghe nói tới bác Mười Trí, bước đầu cũng nhận ra sự ngộ nhận
nhưng vẫn cho là chắc không nhiều. Chỉ khi được tới thăm một số vùng
Bình Xuyên sau ngày giải phóng, và nhất là sau khi hai lần đọc truyện ký
này thì mới được tiếp xúc với lịch sử trong tư cách sự thật của nó. Bình
Xuyên mà tham gia Nam Kỳ Khởi Nghĩa, hoạt động bí mật, được kết nạp
vào Đảng trước cả Cách mạng tháng Tám. Bình Xuyên mà chuẩn bị Tổng
khởi nghĩa đứng trong hàng ngũ Việt Minh, cướp chính quyền, đánh Nhật,
đánh Tây, chiến sĩ có, chỉ huy có… Tám Mạnh, Hai Vĩnh, Ba Dương, Bảy
