bên ngoài đang xảy ra đủ thứ chuyện. Trời sắp tối mà vợ chồng anh Rác,
con trai và con dâu ông, vẫn còn ngoài ruộng. Cặp heo trong chuồng đòi ăn,
la hét như ai đương thọc cổ chúng. Đám gà con, con mấy mái gà đẻ, cũng
xúm nhau kêu như ong. Cặp bò cày chiều ấy là do thằng cu Cỏ, cháu nội
ông, lừa đi ăn ở gò Tháp, thằng Cỏ biến đi đâu chẳng biết, để cặp bò kéo về
húc cổng rào rầm rầm. Thường, trong trường hợp này, ông Ruông đi nhốt
bò và cho heo gà ăn. Nhưng chiều ấy là do ông mắc đeo đuổi thứ ý nghĩ
thật ra chỉ có các vị triết gia hay những nhà khoa học mới dám nghĩ đến. Là
tại sao loài người hiện tại cũng chỉ có hai con mắt như nhiều loài thú khác,
lại làm chủ được các loài thú? Cớ sao to lớn như con voi, cũng là loài có vú
và có hai con mắt như con người, lại không làm được chuyện của con
người? Cứ cho là công cuộc lao động làm phát triển bộ não ở loài người.
Nhưng loài voi không lao động ư? Cũng lao động tìm kiếm thức ăn, lao
động chống chõi với thiên nhiên và các loài thú khác để tồn tại… Nghĩ một
hồi ông thấy mệt óc, nhắm cả hai mắt, thôi, không thèm nghĩ nữa. Chợt
thấy có ông già râu cũng bạc trắng như râu cha ông hồi ấy. Ông già cầm
đầu võng, giục dặc. Cứ tưởng ông Rường sang. Thường, cứ mặt trời sắp
lặn, ông bạn hàng xóm ấy lại sang rủ ông ra ngồi ở đồng làng, nhìn rán
chiều để đoán thời tiết. Mở mắt nhìn chẳng thấy ai, ông Ruông lại nhắm
mắt để thư giãn đầu óc. Nhưng ông già râu bạc lại hiện ra nữa. Đích thị là
cha ông. Ông Ruông cứ lim dim mắt nhìn, không dám mở to, vì sợ mất đi
hình ảnh người cha yêu quí của mình. Đây là lần đầu, kề từ ngày cha ông
mất, ông nhìn thấy lại cha mình. Ông cụ nhìn ông, rồi quay lại, ôm chầm
lấy ông nội ông , khóc. Ông nội ông cũng khóc. Rồi quay lại, ôm chầm lấy
ông cố của ông. Ông cố ông cũng khóc. Rồi quay lại ôm chầm lấy người
đàn ông to lớn ông gọi là ông cao.
Ông Ruông thấy các vị tổ phụ của mình khóc nức nở. Chỉ thấy khóc , chứ
chẳng nghe tiếng khóc. Ông cứ tiếp tục lim dim mắt để giữ hình ảnh các vị
tổ phụ của ông. Đến lúc cố nhìn thử, ông mới nhận ra các vị ấy chẳng
người nào còn da thịt. Bốn bộ xương người cứ xoắn lấy nhau, vừa đung
đưa, vừa khóc. Một chặp thì biến mất hết. Hình như là biến thành ngọn gió.
Vì ông chợt cảm thấy hơi se lạnh. Sát bên ngoài cửa sổ nhà cầu là cây mít