Ta vừa đọc bức thư của em, hết sức chú ý đến tầm vóc của nó, ta không
thấy ngạc nhiên vì luôn xác nhận những tình cảm cao đẹp của lòng em. Bức
thư cung cấp cho ta một chứng cứ mới về sự gắn bó chân thành của em với
Nhà nước và lo gìn giữ sự yên bình.
Theo nguyện vọng của em, ta đã trao đổi bức thư của em với người mẹ vô
cùng yêu quý của chúng ta, bà đã đọc, thông cảm với những tình cảm như
ta và nhận rõ những mục đích cao cả đã chi phối em.
Theo những mục đích em đã nêu ra, hai chúng ta chỉ còn có thể để em hoàn
toàn tự do làm theo những quyết định không lay chuyển được của mình, và
cầu nguyện Thượng Đế làm cho những tình cảm trong sáng như vậy đưa lại
những hiệu quả tốt nhất.
Luôn luôn là người anh thân yêu của em
Alexandre"
Việc từ chối lần thứ hai của Constantin nhắc lại cũng những điều như vậy
gần ba năm cách nhau làm Đại quận công Nicolas có một quyết định vững
vàng. Dựa vào những bức thư trên, ngày 25 tháng 12 ông ra một bản tuyên
bố tiếp nhận ngôi vua do anh của ông khước từ, ấn định ngày hôm sau,
ngày 26 tháng 12, tổ chức lễ tuyên thệ của ông và con trai trưởng, Đại quận
công Alexandre.
Với thông báo chính thức của vị Hoàng đế tương lai, Saint-Peterbourg thở
ra yên bình hơn. Tính tình của Hoàng tử Constantin thể hiện những điểm
rất giống nhau với Paul Đệ nhất, gây ra những nỗi lo sợ căng thẳng. Ngược
lại tính tình của Đại Quận công Nicolas có những đảm bảo nghiêm túc.
Vậy là mỗi người nhìn vào ngày mai như ngày hội, bỗng trong đêm ấy
những tiếng đồn lạ lan trong thành phố. Người ta nói lời khước từ sáng nay
nhân danh Hoàng tử Constantin là những điều bịa đặt và ngược lại. Phó
vương Ba Lan đang tiến về Saint-Peterbourg cùng với quân lính để đòi
quyền lợi. Người ta còn nói thêm là nhiều sĩ quan của các trung đoàn trong
đó có trung đoàn Moscou tuyên bố không trung thành với Nicolas, cho rằng
chỉ Hoàng tử Constantin là Hoàng đế hợp pháp duy nhất.
Tôi nghe những tiếng đồn thổi ấy ở mấy ngôi nhà tôi đến thăm buổi tối.
Khi về đến nhà tôi nhận được một bức thư của Louise yêu cầu đến gâ p bất