- Mời thầy giáo. Mời anh Siểu! Dà! Thầy giáo đến dạy học, mở mang
dân trí, bản làng mở vươn Giáy là đúng rồi. Là đúng rồi!
Cánh cửa buồng bên trái nhà vội vàng đóng sập.
Trong buồng vẳng ra tiếng các cô cười rúc rích.
Đảo mắt quanh căn nhà, anh Siểu ghé tai thầy Quang Tình, giọng trầm
trầm:
- Thầy Quang Tình nhìn nhé. Kia là bàn thờ của người Giáy tôi. Người
Giáy tôi không chỉ thờ chung các đời tổ tiên mà còn thờ cả thổ thần, thờ cả
bà mụ liên quan đến sinh đẻ và trẻ sơ sinh, có khi còn thờ cả tổ tiên bên
ngoại nữa. Những tổ tiên xa xưa được thờ để các vị làm ma giữ cửa. Người
Giáy chúng tôi cho rằng: ngoài thế giới người sinh sống còn có thế giới trên
trời và thế giới trong lòng đất. Mỗi người chết đi nếu được cúng quải chu
đáo thì được lên trời sung sướng. Bằng không, sẽ phải xuống thế giới trong
lòng đất rất đáng sợ, thầy ạ.
Anh nói tiếp:
- Phụ nữ Giáy khi mang thai phải kiêng cữ và cúng cầu mong sinh nở
yên lành. Dịp đứa bé đầy tháng, có lễ trình báo với tổ tiên và cầu xin tổ tiên
phù hộ. Cũng trên cái bàn thờ kia. Tên, ngày tháng năm sinh của mỗi người
được thầy cúng ghi vào miếng vải đỏ, sẽ dùng để so tuổi khi tính chuyện
cưới xin và chọn giờ trong việc tang của chính người đó.
Nghe tiếng lao xao ở ngoài sân, cửa căn buồng vội hé mở, một cô gái
ngoái ra, quát: “Vào đây!” - Tức thì một tốp con gái choai choai áo xanh áo
vàng len lén đi qua trước mặt anh Siểu và thầy Quang Tình, vừa bưng
miệng cười vừa chạy ập vào.
Anh Siểu hất hàm, tủm tỉm:
- Quân tiếp viện cho cánh nữ đêm nay đó, thầy Quang Tình. Người Giáy
tôi có vốn truyện cổ, thơ ca, tục ngữ, câu đố, đồng dao khá phong phú. Có
cả những truyện thơ dài, kết hợp lời kể với lời hát. Dân ca thì có nhiều loại,
mỗi loại có nhiều bài, nhiều điệu khác nhau. Đặc biệt như đêm nay là hình
thức hát giao duyên nam nữ.
