Khi con người sống thành bầy đàn, sơ khai là một đôi người rồi bộ lạc,
bộ tộc, rồi dân tộc... mới sinh ra Hiến pháp và Pháp luật, buộc mọi người
tuân theo, cưỡng bức mọi thành viên phải tuân thủ, chính là một trật tự cần
thiết, mà trật tự này cũng không phải hình thành trong chốc lát, một ngày,
một tháng, một năm... mà nó là sự kế thừa, sự nối tiếp, là kinh nghiệm dồn
chắt của nhiều đời, nhiều bộ tộc, nhiều trí tuệ, nhiều con người...
Tại sao lâu nay chuyện kiện cáo cứ dằng dai, chuyện tham nhũng cứ phát
triển? Đơn từ tính ra hàng tạ, hàng tấn. Tiền tham nhũng tính ra là bao
nhiêu kho đụn, bao nhiêu công sức mồ hôi người lao động? Chính là vì có
những cá nhân coi mình là quan trọng, mình đứng ra ngoài luật pháp, đứng
lên trên hiếp pháp, đứng cao tít vượt lên mọi người... Sẽ ra sao đây nếu ông
chủ tịch xã nào cũng tha hồ tự cho mình quyền bán đất công rồi nhét tiền ấy
vào túi riêng? Sẽ ra sao đây nếu ông chủ tịch phường nào cũng tự ý cho
phép mình xây nhà ba tầng ngay trên đất công như ở phường Bách Khoa -
Hà Nội? Sẽ ra sao đây nếu ai cũng có quyền cấp giấy phép xây đền chùa
như hơn bốn mươi ngôi chùa mới xây trái phép ở vùng Hương Sơn, tha thồ
thu lợi? Đương nhiên một người thì khó bề hành động tự ý như thế? Phải
có một "ai đó" bật đèn xanh chứ. Người bật đèn xanh ấy có giống người
con trai thứ ba trong vở kịch nói trên không?
Tình trạng này còn kéo dài đến bao giờ? Người dân thường biết và
không thể biết. Chỉ biết rằng nếu không có một trật tự xã hội, nếu luật pháp
không nghiêm minh, không được thực thi, người thi hành luật pháp buông
trôi... thì nguy cơ là không tránh khỏi.
Không thể chỉ sống bằng vào quá khứ, nhưng cũng không thể sổ toẹt quá
khứ, càng không thể chỉ sống theo ý riêng một mình cá nhân mình. Con
người hơn hẳn mọi loài sinh vật vì biết sống theo cộng đồng, sống có cộng
đồng, biết tổ chức ra cộng đồng và làm cho cộng đồng ấy lớn mạnh bằng
trật tự, mà cụ thể là luật pháp, từ luật đi đường đến luật hôn nhân, luật đất
đai đến luật học hành, luật kinh doanh đến luật hành chính. Mà mầm mống
của mọi điều luật đó đầu tiên phải đi từ mỗi con người mỗi gia đình, mỗi họ
tộc, mỗi đơn vị làng phố nhỏ bé.
