bò với ớt chỉ thiên. Cay lá trầu không khác cay củ gừng già... Vị ngọt nữa
chẳng hạn. Ngọt mía khác ngọt chuối. Ngọt dưa hấu khác ngọt bưởi mùa
đông. Ngọt nước dừa tươi khác ngọt mứt hạt sen trần... Ngọt đường khác
ngọt đậm. Canh cá rô ngọt khác canh sườn hay xáo măng. Ngọt miếng bíp
tết khác ngọt khúc cá rán... Bao nhiêu vị khác, mỗi người đã từng nếm qua
suốt cuộc đời mình, cứ nhẩm tính sẽ thấy, cái lưỡi phân biệt rất rõ ràng,
chẳng hạn chua chanh, chua khế, chua chuối nẫu, chua dấm bỗng, chua mẻ,
chua ruột bánh mì thiu.
Không kể điều kiện và mức sống khác nhau mà tạo ra người sành ăn hay
người "thực bất tri kỳ vị", người kỹ càng hay anh chàng được chăng hay
chớ, kẻ kén chọn hay xô bồ... cái lưỡi làm việc suốt mấy chục năm không
hề già nua, không hề chểnh mảnh, không hề "chờn" đi chút nào, mà ngược
lại, càng lâu dài, cái lưỡi càng được tôi luyện đến mức tinh vi.
Cái gai trên lưỡi con mèo dài hơn trên lưỡi con người, nhưng lưỡi mèo
không thể so được với lưỡi người, phải chăng vì chính con người mới biết
dùng cái lưỡi mình chính xác để làm cho cuộc sống phong phú, đa dạng,
tận hưởng mọi lạc thú trên đời qua món ăn, đồ uống, qua hương vị chua
cay, mặn chát, ngọt bùi, đậm nhạt.
Chỉ thêm một chút con con muối mà bát canh ngon lành hay mặn chát
không nuốt nổi. Chỉ thêm bớt một chút đường mà cốc nước chanh ngon
lành hoặc chua nhăn mặt không uống được... Cái lưỡi tự động phân tích độ
thừa thiếu đến mức chính ta cũng tự lấy làm kinh ngạc.
Một đầu bếp giỏi đến mức được phong nghệ nhân, có thể quen tay mà tra
gia vị vừa đủ với một người tinh tế sành ăn mới nếm qua đầu lưỡi đã biết là
ngon hoặc không ngon, ai hơn ai, ai giỏi hơn ai?
Bách nhân bách khẩu, không cái lưỡi nào giống cái lưỡi nào. Con gái
thích chua, trẻ em thích ngọt, người miền Trung thích cay, người miền biển
ưa tanh, người già ưa đắng... Miếng trầu có vị ra sao? Rau diếp và rau xà
lách khác nhau thế nào? Sao có người thích ăn thịt trâu, thịt bò với tỏi,
nhưng người khác lại thích gừng? Thói quen và tập tục, địa phương và
truyền thống... có thể gọi đó là văn hoá chăng?
