Khái niệm giúp giải thích những bí ẩn trên chính là sự di cư. Cộng đồng
các thực thể sống hay là các hệ sinh thái ít nhiều có thể thẩm thấu qua các
đường biên giới, hoặc là cho phép hoặc là hạn chế sự nhập cư và sự di cư.
Ở đây, chúng ta lại một lần nữa bắt gặp phát hiện thú vị trong sự tìm tòi của
Darwin: đó là trong cách mà hạt giống được phát tán khắp đại dương. Một
vài độc giả có thể quyết định bỏ qua những kết luận thống kê của Darwin
(Con cháu của Joseph Hooker đã châm chọc ông về tính khó hiểu và khó
đọc của những phần đó); song vẫn có một sự hòa trộn khó diễn tả của điều
nhàm chán và lý thú trong bài viết của ông: "Trong một lần đi thực nghiệm
tôi đã bắt gặp một miếng đất sét khô có tới hai mươi hai hạt ngũ cốc dính
vào chân một con gà gô và trong miếng đất đó có một viên đá cuội to bằng
hạt giống cây đậu tằm" - và trong lời gợi ý của ông dành một chút thời gian
suy nghĩ hiện tượng hàng triệu con chim cút mỗi năm vượt qua Địa Trung
Hải; và liệu chúng ta có thể nghi ngờ rằng miếng đất sét dính vào chân con
những con chim đó có thể đôi lục chứa một vài hạt giống nhỏ bé? Sử dụng
phương pháp phân tích đó, khái niệm về sự dí trú cũng đòi hỏi một "hiểu
biết" về những quá trình địa lý xuất hiện trong các thay đổi khí hậu suốt
quãng thời gian dài. Từ hạt giống nằm trên chân con chim, Darwin đã đưa
chúng ta quay trở lại kỳ nguyên băng hà chỉ trong vòng vài trang giấy, và
sự tách rời các vùng đất có khí hậu lạnh và/hoặc khí hậu ôn hòa dưới tác
động của thay' đổi khí hậu địa lý gây nên sự cô lập của một vài vùng địa lý
cách xa nhau nhưng lại có nhiều điểm tương đồng.
Điểm mấu chốt của công việc đòi hỏi nhiều nghiên cứu và tìm tòi về quá
trình di trú: tuy nhiên chủng ta khó có thể tường tượng được hết tính phức
tạp của những tác nhân ảnh hưởng trong một hệ sinh thái, chính là cộng
đồng luôn luôn là một hệ thống vật lý đóng. Mặc dù thuận tiện nhưng nó
đôi khi dường như thừa nhận sự sáng tạo đặc biệt và siêu hình của những
loài giống nhau tại các điểm khác nhau trên trái đất. Một sự giải thích khoa
học luôn luôn có thể đưa ra nếu như chúng ta được trang bị đầy đủ kiến
thức, giống như sự lựa chọn của tự nhiên lúc nào cũng có đưa ra lời giải
đáp đầy đù cho tính phức tạp của bất kỳ cơ thể sống nào. Darwin chuẩn bị
