-2-
Công việc phân tích tâm lí của chúng tôi sẽ dùng vào một điểm
khác. - Người ta không được phép cho rằng con người đã tự bay bổng từ
tính hiếu kì thuần lí đến sáng tạo ra hệ thông thế giới đầu tiên của mình.
Nhu cầu thực tiễn chinh phục thế giới phải góp phần vào cố gắng chung đó.
Chúng ta không có gì là viển vông khi phát hiện ra rằng, gắn liền tay trong
tay với hệ thống linh hồn luận là một cái gì khác, một chỉ dẫn cho người ta
phải hành động như thế nào để trở thành kẻ thống trị con người, thú vật và
đồ vật, theo thứ tự các thần của họ. Chỉ dẫn đó dưới cái tên quen thuộc "ảo
thuật và phép phù thuỷ" được S. Reinach quen gọi là chiến lược của thuyết
linh hồn; tôi sẽ trước hết so sánh nó với Hubert và Mauss trong kĩ thuật.
Người ta có thể nào phân tách trò ảo thuật và phép phù thuỷ ra khỏi
nhau không? Hoàn toàn có thể được, nếu như người ta muốn bất chấp
những dao động của tập quán ngôn ngữ bằng một chút chuyên quyền. Thế
là ảo thuật căn bản đã trở thành nghệ thuật tác dộng đến các thần, bằng
cách người ta quan trọng hoá chúng, tô hồng chúng, thiên vị chúng, đe doạ
chúng, tước quyền chúng, vứt bỏ chúng theo ý thích của mình, bằng cùng
những phương tiện mà người ta tìm ra một cách đích thực cho những nguời
sống. Nhưng phép phù thuỷ hơi khác một chút; nó từ trong gốc gác không
được xem là thần linh, và nó sử dụng những phương tiện đặc biệt chứ
không phải là phương pháp tâm lí học tầm thường. Chúng ta rất dễ đoán ra
rằng phép phù thuỷ là bộ phận khởi nguyên và có ý nghĩa nhất của kĩ thuật
linh hồn luận, vì rằng trong số các phương tiện được dùng tác động đến các
thần linh thì cũng có cả phép phù thuỷ, và phép phù thuỷ được vận dụng
cũng ở các trường hợp không có sự thần thánh hoá tự nhiên như chúng ta
biết.
Phép phù thuỷ phải phục vụ cho các mục đích muôn hình muôn vẻ,
hạ bệ các quá trình tự nhiên theo mong muốn của con người, bảo vệ các cá
nhân trước kẻ thù và tai hoạ và ban quyền lực để nó tiêu diệt kẻ thù. Nhưng
các nguyên tắc mà hành động phù thuỷ xây dựng trên đó - hoặc hơn nữa là
nguyên tắc của phép phù thuỷ, đặc biệt rõ rệt khiến cho mọi tác giả đều có
