thể nhận ra được. Người ta có thể diễn đạt một cách xác đáng nhất nếu như
người ta nhận ra được nhận định nêu ra ở đây bằng từ ngữ của E.B. Tylor:
"mistaking an ideal connection for a real one”. Trong hai nhóm hành vi phù
thuỷ, ở đây chúng tôi chỉ muốn luận giải đặc tính đó.
Một trong các thủ đoạn phù thuỷ phổ biến nhất để làm tổn thương
kẻ tbù là làm một hình nhân (Ebenbild) về kẻ thù đó bằng chất liệu ưa
thích. Ở đây có rất ít sự giống nhau. Người ta cũng có thể "tuyên bố" bất kì
một vật nào đó là hình ảnh của nó. Chuyện người ta sẽ làm gì với hình nhân
ấy cũng sẽ đụng chạm đến hình ảnh căm ghét cũ; bộ phận nào của cơ thể
mà người ta làm tổn thương trước hết thì nơi đó sẽ là chỗ cuối cùng bị
bệnh. Người ta có thể dùng kĩ thuật phù thuỷ tương tự để phục vụ cho mối
thù riêng và ngay cả trong sự sùng tín tôn giáo Frommigkeit), và người ta
cũng đến giúp cho thần linh chống lại ma quỉ ghê gớm. Tôi trích dẫn theo
Frazer: Đêm đêm khi thần mặt trời Ra (ở Ai cập cổ đại) hạ cánh về nhà
phía trời tây rực rỡ, thì Ngài phải lao vào một cuộc chiến gay go chống lại
mụ nữ vương của ma quỉ, những kẻ dưới sự chỉ huy của kẻ tử thù Apperi
đã đè bẹp Ngài. Ngài chiến đấu với chúng suốt đêm, và sức mạnh của bóng
tối thường khi đủ mạnh để sai những đám mây đen bay lên trời xanh ngay
giữa ban ngày để làm suy giảm sức mạnh của Ngài và ngăn trở ánh sáng
của Ngài. Để suy tôn thượng đế, có hàng loạt nghi lễ diễn ra hàng ngày
trong ngôi đền thờ Ngài ở Theben: “Một hình ảnh về kẻ tử thù của Ngài
được làm bằng sáp trong hình hài con cá sấu gớm ghiếc hay là một con
mãng xà uốn lượn và tên của con ma được viết lên đó bằng mực xanh lá
cây. Sau đó được đặt che đậy trong một cái hộp bằng giấy trên đó cũng vẽ
những hình thù tương tự, rồi hình nộm đó được bồi thêm lông lá đen xì, bị
thầy tu khạc nhổ vào, bị phanh thây bằng dao đá và đem vứt xuống đất. Rồi
thì ông ta chà đạp nó bằng chân trái, và cuối cùng thì đốt cháy nó trong
ngọn lửa của củi đuốc quen thuộc. Sau khi quỉ Apepi bị trừ khử theo một
cách thức như vậy, tất cả các ma quỉ khác cùng một giuộc đều bị trừ khử
theo một qui trình diễn ra như vậy. Nghi lễ cúng thượng đế trong đó những
diễn từ buộc phải được tụng niệm ra ấy không phải chỉ được lặp đi lặp lại
